Global pazarda endüstriyel hayvancılık üzerine üretim yapan yaklaşık 20 şirketin yaydığı sera gazı emisyonu İngiltere, Almanya yahut Fransa’dan daha fazla. Hayvancılık, denetimsiz tüketimin de dayanağıyla günümüzde en çok kâr oranına sahip bölümlerden biri.
Dünyadaki sera gazı emisyonlarının yüzde 14.5’ini hayvancılık oluşturuyor. Bu oran kimi yıllar tüm ulaşım dalının yaydığı sera gazından daha fazla ve birçok vakit eşit. Bilhassa son yıllarda yayınlanan pek çok bilimsel raporla et ve süt tüketiminde önemli düşüş gerçekleştirilmesinin gerekliliği duyuruldu.
Milyarlarca yatırım dayanağı alıyorlar:
Avrupalı Heinrich Böll Stiftung vakfı ve Friends of the Earth (Dünya’nın Dostları) isimli oluşum tarafından hazırlanmış “Meat Atlas” (Et Haritası) raporuna nazaran, Kuzey Amerika yahut Avrupa’da bulunan global et ve süt şirketleri son beş yılda 478 milyar dolardan fazla yatırım dayanağı aldı. Gün geçtikçe bitki temelli beslenmenin gerekliliği kanıtlansa da raporda bu seviyede mali dayanak alan et sanayisinin 2029 yılına kadar 40 milyon ton daha artarak yılda 366 tona ulaşabileceği öngörülüyor.
Dünya genelinde tüm tarım yerlerinin dörtte üçü hayvan yetiştirmek ya da yetiştirilen hayvanları beslemek için kullanılıyor. Yalnızca Brezilya’da 175 hektar sığır yetiştirmek için kullanıyor, bu alan Avrupa Birliği’nin tüm tarım alanlarının toplamına eşit. Dünya çapındaki et üretiminin yüzde 60’ı Çin, Brezilya, ABD ve Avrupa Birliği üyeleri tarafından gerçekleştiriliyor. Rapora nazaran bu ülkeler 2029’a kadar en büyük üretici olmaya devam edecekler.
En büyük şirketler daha küçük olanları satın alarak marka güçlerini arttıyor. Bu sayede piyasadaki rekabet azalıyor. Rekabetin azalması bölümün tekelleşmesine ve kontrolsüzleşmesine sebep oluyor. Monopolleşme de daha sürdürülebilir besin üretim modellerine geçişin de önüne geçiyor.
Değişim kural:
Piyasada talep edilen hayvansal protein üretimi için endüstriyel hayvancılık artıyor ve sürdürülebilir modeller yok sayılıyor. Şirketlerin yarattıkları ziyanı önlemek ve en aza indirmek için et sanayisinde çok daha fazla düzenleme yapılmasına gereksinim var. Dünya’nın Dostları isimli oluşumda çalışan Stanka Becheva, “Gezegendeki yiyecek hayvanlarının sayısını azaltmaya başlamamız ve farklı tüketim modellerini teşvik etmemiz gerekiyor” diyor.
Becheva ayrıyeten Dünya Bankası ve Avrupa Kalkınma ve Yatırım Bankası başta olmak üzere yatırımcıların hayvansal protein üretim projelerini finanse etmeyi bırakması gerektiğinin altını çiziyor.
Raporda ismi geçen en önemli şirketler: JBS, Tyson, Cargill, WH Group, Danish Crown, Groupe Bigard, Tönnies, Coren, Westfleisch, Dawn Meats, LDC, Plukon Food Group, Gruppo Veronesi, PHW-Gruppe, Vion, Müller Group, Sanderson, Purdue, Hormel, Saputo, Kraft-Heinz, BRF, Marfig, NH Foods, Meiji, Yili, Mengniu, Arla, DMK, Sodiaal, Nestlé ve Danone.
Tahlil ne olacak?
Avrupa Et Sürece Sanayisi Birliği (CLITRAVI) Genel Sekreter Yardımcısı Paolo Patruno rapor üzerine “AB’de hayvancılıktan kaynaklanan ortalama sera gazı emisyonlarının global ortalamanın yarısı olduğunu biliyoruz. Global ortalama yüzde 14 ve AB ortalaması yüzde 7.” dedi. Hiçbir besin dalının başkasından daha az sürdürülebilir olduğuna inanmadıklarını lakin çok daha sürdürülebilir yollarının var olduğunu söz etti. Hayvansal protein üretimini daha sürdürülebilir hale getirmeye kararlı olduklarını duyurdu.
Ulusal Çiftçiler Birliği de İngiltere ve Galler’de 2040 yılına kadar tarımda net sıfır sera gazı emisyonuna ulaşmayı hedeflediklerini duyurmuştu.
Lakin günümüzde gelinen noktada sorun yalnızca sürdürülebilir üretim modelleriyle çözülebilecek durumda değil. Minnesota Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmayla sera gazı salınımının azaltılmasında tesirli olacak şu sonuçlara varıldı:
- Büsbütün bitkisel bazlı beslenmeye yakın bir diyet uygulamak dünya emisyonlarında 650 milyar metrik ton sera gazı emisyonunun azalması manasına gelecek.
- Şayet herkes yaşına nazaran gerçek ölçüde kaloriyi günlük olarak tüketirse (ki bu yetişkinlerde ortalama 2 bin 100 kalori ediyor) bu da 410 milyar metrik ton sera gazı emisyonunu kesecek.
- Şayet tarım kesimi daha az kimyasal kullanır ve toprağı daha hakikat biçimde işlerse bu 540 milyar metrik ton emisyonu kesecek.
- Şayet tarım dalı genetik modifikasyonlar kullanarak verimliliği arttırma yoluna giderse bu prosedür de 190 milyar metrik ton emisyon kesecek.
- Şayet beşerler daha az ölçüde gıdayı çöpe atarsa, restorancılık kesiminde israf önlenebilirse ve kimi yerlerde tüketilmeyen besinler muhtaçlık duyulan öteki bölgelere ve ülkelere aktarılabilirse bu 360 milyar metrik ton emisyonun salınmasına mani olacak.
Dünya bu beş unsurun yarısını bile uygulasa emisyonlarda 850 milyar metrik ton azalma görülecek. Ayrıyeten fosil yakıt kullanımında da azalma olursa iklim krizi ile uğraşta kıymetli bir yol kat edilerek 0,3 ila 0,7 derecelik bir ısı artışının önüne geçilecek ki bu da Paris İklim Antlaşması’nın gayeleri içerisinde.
