Yav mevsiminde çabucak herkesin başına bela olan sivrisineklerle ilgili korkutucu bir açıklama yapıldı. Medipol Mega Üniversite Hastanesi Organ Nakli Kısmından Prof. Dr. Onur Yaprak, Türkiye’de de yaygın olarak görülen asya kaplan sivrisineğinin ölümcül hastalıklara yol açabileceği konusunda uyardı. Vatandaşların, yaz mevsiminin son günlerinde daha dikkatli olmaları gerekiyor.
Onur Yaprak tarafından yapılan açıklamalara nazaran Türkiye’de 7 cinse ilişkin 62’den fazla sivrisinek tipi bulunuyor. Bu sivrisinek tiplerinden olan asya kaplan sivrisineği (Aedes albopictus) ile sarıhumma sivrisineği (Aedes aegypti), sıtma, dang, batı nil virüsü, chikungunya, sarıhumma ve zika üzere hastalıklara yol açabiliyor. Bunlardan dang, batı nil virüsü ve sarıhumma, insanların hayatlarından olmasına neden oluyor.
5 bireyden 1 tanesi ağır formda hastalanıyor
Medipol Mega Üniversite Hastanesi Organ Nakli Kısmından Prof. Dr. Onur Yaprak tarafından yapılan açıklamalarda şu sözlere yer verildi; “Batı nil virüsü bilhassa göçmen kuşların göç yolları üzerinde bulunan ülkelerde sık görülüyor. Hastalık mevsimsel özellik gösterdiğinden çoğunlukla yaz boyunca ve sonbaharın birinci devirlerinde ortaya çıkıyor. Ülkemizin de bu jenerasyonda yer alması, üstelik havaların hala mevsim normallerinin üzerinde sıcak seyretmesi nedeniyle sivrisineklerin de hastalık bulaştırma riski sürüyor. Yapılan çalışmalar Batı Nil virüsü ile enfekte olan şahısların yaklaşık yüzde 80’inin hafif ateşle seyrederek güzelleştiğini gösteriyor. Virüsü almış yaklaşık her 5 bireyden 1’inde ateşle birlikte ishal, kusma, eklem ağrıları, baş ağrısı, beden ağrıları yahut döküntü üzere öbür belirtiler gelişebilir. Birçok kişi bu tip Batı Nil ateşi hastalığından büsbütün kurtulur lakin yorgunluk ve halsizlik haftalar yahut aylarca devam edebilir. Az sayıda şahısta şiddetli belirtiler olabilir. Virüs bulaşmış bireylerin yüzde 1’inden azında ensefalit (beyin iltihabı) yahut menenjit (beyin ve omurilik zarı iltihabı) üzere önemli bir nörolojik hastalık gelişir ve nörolojik tablo meydana gelen hastaların yüzde 10’u hayatını kaybeder. Hatta birtakım bilim adamları Büyük İskender’in de bu hastalık yüzünden öldüğünü argüman ediyor.“
Sarıhummanın ise karaciğer ve beyin için tehlikeli olduğunu söz eden Onur Yaprak, kelamlarına şöyle devam etti; “Sarıhummayı taşıyan Aedes aegypti çeşidi sivrisineklerdir. Virüs karaciğer, böbrek ve dalak üzere iç organları etkiliyor. Karaciğerde hepatite neden olarak bireyde sarılık, pıhtılaşma faktörlerinde üretim eksikliği, damar içi pıhtılaşma, kanama üzere problemlere yol açar ve nihayetinde şok tablosu gelişir. Virüse yönelik bir aşı olup endemik Afrika bölgelerine seyahatler sırasında aşı kullanılıyor. Hastalığın 3 evresi var. Birinci evrede ateş, bulantı, kusma, kas ağrıları görülür. Birkaç gün süren ve öbür enfeksiyonlardan ayırt edilemeyen tablonun akabinde şikayetlerin azaldığı ikinci periyot başlar. Fakat hastaların yüzde 15’i birinci 3-6 gün sonra kan zehirlenmesi olarak bilinen, karaciğer iltihabının sarılığın ve böbrek yetmezliğinin başladığı üçüncü periyoda girer. Bu periyotta hastalarda birebir koronavirüste olduğu üzere çok sitokin fırtınası ile birlikte yaygın damar içi pıhtılaşma sorunu gelişir, cilt, burun ve bağırsaklarından kanama başlar. Sonuçta hasta şok ve komaya, kalp, akciğer ve beynin etkilendiği çoklu organ yetmezliğine girer. Dünya çapında her yıl yaklaşık 30 bin kişi sarıhummadan hayatını kaybediyor.“
Onur Yaprak, dang virüsüne ilişkinse şu sözleri kullandı; “Kırılmış üzere kemik ağrılarına neden olduğu için ‘kırık kemik humması’ olarak da bilinir. Hastalık genelde 1 hafta sürer ve güzelleşme ile tamamlanır lakin her 20 şahıstan 1’i şiddetli dang humması tablosuna girer, hatta mevte sebebiyet verecek kadar genel durumu berbatlaşabilir. Dang ile enfekte olan her dört şahıstan biri hastalanır. Semptomlar hafif yahut şiddetli olabilir. Şiddetli dang humması birkaç saat içinde hayatı tehdit edebilir ve çoklukla hastaneye yatmayı gerektirir. Hafif dang humması semptomları, ateş, ağrı ve sızı yahut döküntüye neden olan öbür hastalıklarla karıştırılabilir. Sarıhumma da olduğu üzere Dang hummasında karaciğer tutulumu görülebilir. Dünyada her yıl iddiası 100 ila 400 milyon kişi bu enfeksiyondan etkilenir. Her yıl dünya çapında yaklaşık 25 bin kişi dang hummasından ölmektedir. Bu tip virüslerden korunmak için dingin suları ıslah etmemiz ve sivrisinek denetimi yapmamız gerekiyor. Sokak hayvanları için dışarıya bırakılan suların birkaç günde bir değiştirilmesi gerekmektedir. İlaçlamanın vaktinde yapılması, sivrisineklerin ağır olduğu bölgelerde uzun kollu giysiler giyilmesi ve sinek kovucu sprey üzere kollayıcı tedbirlerin alınması korunmada katkı sağlar. Pencerelere sineklik takılması, kapı ve pencerelerin açık bırakılmaması öteki tedbirlerdendir. İlaçlama yapılamayacak tatlı su kaynaklarında ise sivrisinek larvası yiyen balıklar üzere canlılardan faydalanılması gerekir.“
