Murat İşbilir

Avrupa Birliği, EU Horizon 2020 teşebbüsü ve 20 milyon euroluk bir hibe yoluyla 400 petaflops’luk bir harika bilgisayara sahip olmayı planlıyor. 2022 ve 2023 yılları ortasında faaliyete geçmesi beklenen üstün bilgisayar, EuroExa çatısı altında geliştiriliyor.

Yeni muhteşem bilgisayar, 30 MW’a kadar güç tüketirken teorik olarak azamî 400 petaflops’luk saf güç sağlayacak. Bu sistem AMD, ARM ve bir dizi farklı sağlayıcıdan tedarik edilen kesimlerle meydana gelecek. Ayrıyeten bir uçtan öteki uca 40 metre uzunluğunda olacağı iddia ediliyor.

Avrupa Birliği, üst seviye bilgi süreç alanına tekrar yatırım yapmak için çeşitli ataklar yapıyor ve bu yolda yaklaşan EuroExa, en kıymetli adımlardan biri olacak. EuroExa ile öngörülen 400 petaflops’luk hesaplama kapasitesi, onu Fugaku’nun (500 petaflops) çabucak altına konumlandıracak. Fugaku, şu anda çalışmakta olan dünyanın en güçlü sistemi ve Japonya’da yer alıyor.

Yapılan 20 milyon euroluk yatırımın kıymetli bir kısmı temel donanım maliyetlerine gidiyor ve AB, gerçek bir heterojen harika bilgisayar inşa etmeyi hedefliyor. Sistemin omurgasını oluşturacak yongalar AMD’den gelecek ve EPYC CPU’lar kullanılacak. ARM çekirdekleri, data sıkıştırma alanında kullanılacak ve mevcutta sunulan tıpkı bant genişliğinde daha fazla bilginin ulaştırılmasını sağlayacak. Maxeler ise bilgi akışı denetim sistemleri için gerekli olan FPGA (Alan Programlanabilir Kapı Dizisi) tahlilleriyle dayanak sunacak.

Yatırımının bir öteki kısmı ise soğutma tahlillerinde kullanılacak. Bu projede birçok ferdî bilgisayarda ve hatta muhteşem bilgisayarlarda yaygın olarak kullanılan hava soğutma yerine, yeni daldırma soğutma sistemlerinin kullanılması planlanıyor. Pekala bu yol nasıl işliyor? Harika bilgisayar donanımı, çiplerin yaydığı ısıyı alan ve daha sonra çok ısıyı gideren bir soğutma sistemine sahip, iletken olmayan bir ortama daldırılıyor.

Donanım maliyetinin yanı sıra araştırma ve geliştirme için de harcamalar yapılıyor. Bu kademede global bir bellek mimarisi olan UNIMEM üzere yeni donanım ve yazılım tahlilleri kullanılacak.

Bir harika bilgisayar saniyede katrilyonlarca hesaplama yapabiliyor, lakin bilgi akışı durursa bilgisayarın modülleri bir sonraki iş yüklerini alana kadar boşta kalıyor ve hesaplanan azamî performans düşüyor. Yatırımın bir başka kısmı ise sistem boyunca çok ölçüde datayı taşıyabilen, orta temasın güzelleştirilmesine ve geliştirilmesi için geliştirilen sistemlere harcanıyor. Maxeler’in geliştirdiğini FPGA’lar ise tam olarak burada devreye girmekte.

EuroExa projesinin ne kadar başarılı olduğunu görmemiz için en azından 1-2 yıl beklememiz gerekecek.