Uykusuzluk olarak da bilinen insomnia, karabasan olarak da bilinen uyku felci ve çok daha fazlası… Sıhhatimiz üzerinde çok önemli tesirleri olan uykuyla ilişkilendirilmiş birçok rahatsızlık bulunuyor, lakin ahenge aksiyonundan korkma olarak bilinen somnifobi, bunlar ortasında tahminen de değişiklerinden biri. Klinofobi ve hipnofobi olarak da bahsedilen, gündelik lisanda uyku korkusu diye geçen bu fobi, kişinin uykuya dalmaktan korkmasına ve sonucunda da çok yorgun olsa bile uyuyamamasına neden oluyor.
Somnifobinin uyuyamama dehşetiyle karıştırılmaması gerekiyor.
Zira somnifobiye sahip şahıslar, “Ya uyuyamazsam ve gücümü toplayamazsam… Ya uykum kaçarsa ve yarın çok yorgun argın gezersem…” üzere fikirlere girmezler, hasebiyle korktukları şey uyuyamamak değildir. Somnifobi sahibi şahısların korkusu, direkt olarak uyuyakalma ihtimalleridir. Çok yorgun hissetseler ve yatağa girseler dahi, ironik bir halde “Umarım uyuyakalmam” korkusu taşırlar. Ama uyumanın hayati işlevlerini devam ettirmeleri için gerekli olduğunu bildiklerinden, uyumak zorunda olduklarının farkındadırlar; bu nedenle her gece dehşetleriyle yüzleşmek durumunda kalırlar. Durumu daha güzel anlayabilmek için su içmekten korktuğunuzu düşünün, korksanız da yaşamsal faaliyetlerinizi sürdürebilmeniz için her gün o fobiye karşın su içmeye devam etmek zorunda kalırdınız.
Uyku korkusu genelde anksiyete bozukluğu olan bireylerde görülür.
Bunun yanı sıra halihazırda bir uyku bozukluğu bulunan şahıslarda de somnifobinin gelişme ihtimali yüksektir. Ayrıyeten somnifobisi olan bireylerin ortak özellikleri ortasında sık kabuslar görme, geçmişte bir travma yaşamış olma, mevt korkusu üzere durumlar da bulunuyor.
Uyku kaygısıyla alakalı en değerli nedenlerden biri, denetimi kaybetme kaygısıdır. Bu fobiye sahip olan şahıslar, uyurken denetimleri dışında yapabilecekleri hareketlerden korkarlar. Bunlar ortasında uykularında yürüyüp kendilerine yahut etraflarına ziyan vermek, kendilerini küçük düşürücü şeyler söylemek/yapmak, kendilerini yangın, zelzele ya da meskene hırsız girmesi üzere durumlardan koruyamayacak olmak, uykuda ölmek, hayalde travmatik bir anıyı ya da tekrar eden bir kabusu görmek üzere endişeler bulunur.
Uyku korkusuna sahip olunduğuna işaret edebilecek birtakım belirtilere dikkat etmek gerekiyor.
Bunlar ortasında geceleri uyumaya yakın artan tasa durumu, yatağa girmeyi engelleyecek çeşitli mazeretler üretmek, uyumayı kolaylaştıracak ilaç, alkol yahut unsur kullanımı, olabildiğince geç saatlere kadar ayakta durup uyuyakalmayı kolaylaştırma eforu üzere hareketler yer alıyor.
Bunun yanı sıra bu bireylerde uykuyla bağlı ortam ve şartlar da vakitle telaş yaratan ögeler halini almaya başlıyor. Bu nedenle kişi gece yatağa girme, karanlık ve sessiz ortamda bulunma üzere durumlarda telaş arttığından bunlardan kaçınarak, sesli ve ışıklı ortamlarda, koltuk yahut balkon üzere yerlerde, iş kıyafetlerini bile çıkarmadan uyuyakalmaya başlayabiliyor.
Somnifobi, bir uzman ile birlikte bilişsel davranışçı terapi yaklaşımıyla tedavi edilmesi gereken önemli bir rahatsızlık.
İlaç tedavisiyle de desteklenebilmesiyle birlikte, uykuyla alakalı altta yatan temel endişenin belirlenmesi ve üstüne gidilmesi değer arz ediyor. Korkuyu artırıyor olsa bile uyku vaktinde uykuya uygun ortamlarda bulunmaya dikkat edilmeli, uyku öncesi uykuyu kaçıracak aktivitelerden mümkün olduğunca kaçınılmalı ve temel tasa ögesini bertaraf etmeye yönelik bir aksiyon alınıp alınamayacağı tahlil edilmeli. Doğal kişinin bunları tek başına yapması çok güç olduğundan, bir psikiyatrdan takviye alıyor olmak son derece kritik.
Somnifobiyi öteki fobilerden ayıran tarafsa, bir diğer tedavi çeşidi olan maruz kalma terapisinin başarılı sonuçlar vermemesidir. Olağanda dehşet ögesiyle tekrarlı olarak yaşanan müsabakaların duyarsızlaşmayı sağladığı ve hasebiyle fobinin şiddetini vakitle azalttığı gözlemlenirken, uyku fobisinde bu türlü bir durum gerçekleşmiyor.
Somnifobiniz olduğunu düşündürten belirtileriniz bulunuyorsa, kendi kendinize teşhis koyup tedavi uygulamak yerine, bir psikiyatr ile görüşmeyi ihmal etmeyin.
Kaynaklar: Sleep Health Solutions, Uzm. Dr. Nihan Coşkun, HealthLine
