TDK, geçtiğimiz yıllarda “müsait”, “esnaf”, “teslim etmek”, “serbest”, “oynak”, “kötüleşmek”, “kötü yola düşmek”, “taze”, “yollu”, “boyalı”, “kirli” sözcüklerini bayanlarla ilişkilendirdiği argo karşılıklarının sözlükten çıkarılması için yapılan müracaatları reddetmişti.
Bu sözcüklerin kaldırılması hâlâ talep ediliyor ama lisan bilimciler ve bağlantı uzmanları, kaldırmak yerine bu sözcüklerin yanına ihtar konulmasının daha uygun olacağı görüşünde. Tekrar gündeme gelen bu bahse toplumsal medya kampanyalarıyla reaksiyon gösteriliyor.
Sözlükte “kadın” sözcüğü rahatsız edici bir formda söz edilirken “erkek” sözcüğü ise gururlandıran tabirlerle tanımlanıyor.
Erkek için “sözüne sağlam, mert” üzere karşılıklar kullanılırken tıpkı sözcüğün bayan tarifinde “analık yahut konut idaresi bakımından gereken faziletleri, hünerleri olan”, “hizmetçi bayan” karşılıkları kullanılıyor. Bu da bayanları erkekler karşısında ikincil gösteriyor.
Bu duruma reaksiyon olarak periyot dönem imza kampanyaları da düzenleniyor.
Bir çocuk “Kadın nedir?” diye internetten baktığında ve “bayan hizmetçi” açıklamasını gördüğünde, bunun olağan bir şey olduğu algısı yerleşeceği için tehlike arz ettiği lisana getiriliyor.
Uzmanlarsa TDK’nin bu sözcük ve tabirlerin cinsiyetçi manalarını sözlüklerden büsbütün kaldırmak yerine yanlarına aşikâr ihtar ya da işaretler eklemesinin daha yanlışsız olacağını belirtiyor.
Bir sözcüğü sözlükten çıkarmanın, o kelimeyi ya da arkasındaki zihniyeti yok etmek manasına gelmeyeceği söz ediliyor. Siyasal irtibat uzmanı Prof. Dr. Dava Doğanay, “Çünkü o sözcükler lisanda yaşamaya devam ederler. Yapılması gereken sözlükten çıkarmak değil, tam aksine o sözcüğün ırkçı, ayrımcı, cinsiyetçi bir söz olduğu bilgisini o sözlüğe sokmak” diyen Doğanay, bunun “çok daha yanlışsız bir çaba yolu” olacağını belirtiyor.
TDK, “kötüleşmek” sözcüğünün “Kadın, toplumun ahlak kurallarına muhalif davranmaya başlamak” formundaki tarifini ise daha sonra sözlükten çıkardı ama aşağıdaki sözcükler için hâlâ bir müdahalede bulunmadı.
TDK sözlüğünde “esnaf” sözcüğü için “kötü yola sapmış olan kadın”, “serbest” için “ağırbaşlı olmayan, hoppa (kadın)”, “oynak” için “davranışları ağırbaşlı olmayan (kadın yahut kız)”, “yollu” için “kolayca elde edilen kadın”, “boyalı” için “yüzünü çok boyamış olan, makyajlı (kadın)”, “teslim etmek” için “bir bayan, bir erkeğe kendini vermek”, “kötü yola düşmek” için “kötü bayan olmak”, “taze” için “genç kadın”, “kirli” içinse “aybaşı durumunda bulunan (kadın)” tarifi yapılıyor.
Siz bu husus hakkında ne düşünüyorsunuz?
Kaynaklar: 1, 2, 3
