Murat İşbilir

Binlerce yıllık geçmişe sahip olan Türkçe, yıllar içinde dünyanın neredeyse her lisanından etkilenerek zenginleşmiş ve bugün kullandığımız hale gelmiştir. Lisan canlıdır, daha da gelişecektir ancak kimi sözlerin yeri başkadır. Mesela kibar bir insanın ne kadar naif olduğunu belirtecek en düzgün sıfat budur. O denli mi? O kibar insan sahiden naif mi yoksa nahif mi? Yazım yanlışı yok, nahif.

Nahif sözünü pek çok kişi birinci defa duyuyor olabilir zira fonetik açıdan misal oldukları için aslında nahif sözünün taşıdığı manası naif sözüne yükledik ve bu halde kullanır olduk. Lakin naif sözünün de kendi başına bir manası var ve dikkatli incelersek aslında nahif ile naif ortasında oldukça fark var. Gelin nahif ne demek, naif ne demek yakından bakalım ve devamlı karıştırılan bu iki sözün faklarını yakından görelim.

Türk Lisan Kurumu’na nazaran nahif ne demek?

• Arapça naḥīf
  1. sıfat, eskimiş İnce, hisli, hassas.
  2. sıfat, eskimiş Zayıf, cılız, çelimsiz:
     “Elleri çok ince, lades kemiklerinden yapılmış üzere nahif parmaklar…” – Peyami Safa

Türk Lisan Kurumu’na nazaran naif ne demek?

• Fransızca naïf
  1. sıfat Saf, tecrübesiz:
     “Kıskanabileceği bayanların varlığını göğüsleyemeyecek kadar naif biri değildi.” – Reha Mağden
  2. isim Hoş sanatların bilhassa fotoğraf alanında kendi kendini yetiştirmiş sanatkarı yahut onun yapıtı.
  3. isim Kendi kendini yetiştirmiş, doğal bir plastik sanat yeteneğine sahip sanatkarlar tarafından yaratılan fotoğraf sanatı.
  4. sıfat Acemice yapılan:
     “Bu özbeöz İstanbul efendisi, makalelerini, romanlarını kendine has naif fotoğraflarla süslerdi.” – Haldun Taner

Naif sözünün etimolojik kökeni:

Naif sözü, etimolojik olarak Fransızca kökenlidir ve Türkçemize bu lisandan geçmiştir. Köklerini biraz daha incelersek Fransızca naïf ve İngilizce naive sözlerine karşılık olduğunu görebiliriz. Ekseriyetle fotoğraf alanında kullanılır. Lakin birden çok manaya sahip olduğu için kullanıldığı cümle yapısına nazaran bu manalardan birini taşıyabilir.

Nahif sözünün etimolojik kökeni:

Nahif sözü, etimolojik olarak Arapça kökenlidir ve Türkçemize bu lisandan geçmiştir. Fonetik olarak naif sözü ile benzerlik gösterdiği için yaygın olarak yanlış kullanılmaktadır. Günlük hayatta yanlış kullanıldığı üzere bilhassa yeni devir pek çok yapıtta de yanlış kullanıldığı görülmektedir.

Naif ve nahif sözlerinin farkları:

Türk Lisan Kurumu tarafından açıklanan manalarına baktığımız vakit naif ve nahif sözlerinin aslında iki farklı sözcük olduğu açıkça görülüyor. Naif sözü tecrübesiz ve amatör manasına sahipken, nahif sözü aslında günlük hayatta naif sözüne atfettiğimiz ince, hisli ve hassas manalarını taşımaktadır.

Aslında bir edebiyatçı gözüyle bakıldığı vakit iki söz ortasında ince de olsa mana benzerliği olduğu görülüyor. Yani tecrübesiz kişi hassas da olabilir. Tıpkı halde hassas bir kişinin tecrübesiz olması da bir oldukça mantıklı. Yani yazım olarak da fonetik olarak da oldukça benzeri olan bu iki söz, mana olarak da pek uzak değildir.

Tekrar de naif ve nahif tıpkı manaya geliyor demek yanlışsız olmaz. Hatta Türk Lisan Kurumu’nun verdiği Haldun Taner örneğine bakacak olursak naif sözü, fotoğraf sanatı için bir terim olarak bile kabul edilebilir. Nahif ise hoş bir sıfattır. Türk Lisan Kurumu’nun verdiği Peyami Safa örneği ise bu sözün unutulmuş bir manasını tekrar hatırlatmaktadır.

Naif ve nahif sözleri neden karıştırılıyor?

Aslında naif ve nahif sözlerin karıştırılıyor olduğunu söylemek pek gerçek olmaz. Zira kabul edelim pek çoğumuz şu an nahif diye bir söz olduğundan ve naif sözünün farklı bir manaya geldiğinden haberdar olduk. Yani ortada bir karıştırma değil, büsbütün bir yanlış bilgi var.

Tarihi sürecin ayrıntıları bilinmiyor lakin yazım ve fonetik olarak oldukça benzeyen bu iki söz vakit içinde erimiş ve ortada sırf naif kalmıştır. Fonetik olarak bakacak olursak zati naif demek, nahif demeye nazaran çok daha kolaydır. Lakin artık bildiğimize nazaran bu iki hoş sözümüzü en azından yazarken yanlışsız kullanmaya başlayabiliriz.

Fonetik açıdan benzerlikleri nedeniyle sık sık karıştırılan naif demek, nahif ne demek, farkları nelerdir üzere merak edilen soruları yanıtladık ve bu iki söz hakkında bilmeniz gereken ayrıntılardan bahsettik. Naif ve nahif üzere sık sık karıştırılan öteki sözleri yorumlarda paylaşabilirsiniz.