Yabancılara sorulduğunda, genel olarak kulağa güzel gelen bir lisan olduğu ve Almanca, Rusça üzere sert lisanları andırdığı lakin onlara kıyasla yumuşak olduğu karşılıkları alınıyor. Çoğunluk “ç, ş, ü, gü, rü” üzere seslerin dikkat çektiğini, bazen de tıslama üzere seslerin çıktığını tabir ediyor.
Yabancılara sormak değerli fikir verse de o kişinin ana lisanına nazaran lisanın algılanış biçimi değişecektir. Ruslara, İskandinavlara sorduğunuzda kulağa beğenilen geldiğini söylemeleri muhtemeldir ancak daha yumuşak bir lisanı konuşanlara sorduğunuzda ekseriyetle tam aksisi bir karşılık alırsınız.
Giriş paragrafındaki betimlemeler haricinde genel bir benzetme daha bulunuyor: İtalyanca ve İspanyolca kadar olmasa da Türkçenin de süratli bir lisan olduğu söyleniyor.
Yabancıların söz ettiklerine bakılırsa sözler ortasında pek boşluk bırakmadan konuşuyoruz. Doğal bu sizin diksiyonunuza, yörenize, eğitim düzeyinize nazaran değişecektir. Kibar biriyle kaba birinin konuşması ortasında dağlar kadar fark bulunuyor ne de olsa.
Arapçayla ortak söz sayısı çok olduğu için bu lisana benzeyip benzemediği de merak ediliyor ama yabancıların söylediklerine nazaran Arapçayla Türkçe ortasında bir benzerlik yok.
Pekala biz de Türkçeyi bir yabancının algıladığı üzere algılayabilir miyiz? Karşılık kısmen “evet”. Bu görüntü az çok bir fikir verecektir. (Türkçe 2:31’de)
Random, anlamsız sözlerden oluşan cümlelerle yapılan lisan taklitlerini bilirsiniz; sözler anlamsız da olsa taklit edilen lisanın ne olduğunu anlayabilirsiniz. Bu görüntüde Türkçe de bulunuyor. Görüntüdeki ikili, İtalyanca, Rusça, Hintçeyi başarılı bir biçimde taklit ettikleri için Türkçe konusunda da yeterli olduklarını düşünebiliriz.
Bu da diğer bir YouTuber’ın çalışması. (Türkçe 1:27’de)
Bu görüntü da birkaç lisanı emsal biçimde sunuyor. (Türkçe 1:03’te)
Aşina olduğumuz pek çok lisan muvaffakiyetle taklit ediliyor, Türkçenin de tıpkı muvaffakiyetle taklit edildiğini varsayarsak kulağa bu halde geldiği söylenebilir.
Bir başka sistem ise aşağıdaki metni Google Translate vb. bir programa okutturmak.
Anlamsız sözlerden oluşuyor ancak Türkçenin fonetiğine ve gramerine nazaran düzenlenmiş bir metin. Söylenenleri anlamayacağınız için Türkçenin tınısını daha rahat duyabileceksiniz. Türkçenin fonetik özelliklerine uygun olarak (büyük ve küçük ünlü ahenkleri, ünsüz benzeşmesi, vb.) bir bilgisayar programı tarafından rastgele üretilen sözcükler art geriye dizilerek oluşturuldu. Algoritma birebir vakitte Türkçedeki harf sıklığını ve kimi biçim özelliklerini de dikkate alıyor. Metni 1.25x süratle dinlemek daha güzel bir fikir verecektir.
İşte o metin:
“Çipkemde getkeketit yara sık uratsıpa yabı ap eşeşe tatkansırda san üpçe teler bar. Latife ardan tırtkamaşar. Tamgatatardaç golak ığamaşısın. Seke tas kalıdar. Ardırda kinerli gurklara tasal dokarsa sücer apar. Tatta atat teğ. Eşi disiş vini kürekmeç vasan. Ketti vosçak satıpı döslekser. Sül yilkkinse inin çece ketik daka kanlı düycütterse ikke beysildir tarçlı ay. Kandalaçka vondardak danır ike sıtsamcazı öyseğeçler viben. Epek kinetir sisim dağsa tassıbardan. Döğen yetse tiğe sişirerliğip el eğisirdi kaka idişke argın. Köm tala tucama çiskeçse köndekte seke tanıt azanma kadı çili kandanazan. Keresi arka gut basın. Zakava ana çünmen tin eçten. Virtminde bansanmap kiğetsi birinci gitele sikensende tazat kede kam. Kele küngü udakan yasa arı eneşkenser. Aksala keyek zinsebe kakandata vulkkağat tinersen.
Akam kimde ensedi aktına kişeri soğa diten sutma gotarlat gıba sava darptanap kalat ayatsa atı deder ezmindi çertli artça kopağıt banda opaş. Anı sanar çanlazı çevir yeysekikenen tuvası ar etede gaklanlamısa salansıt bağaç bazda ak etike beski dağdarcan yağlısar. Tetiken çumda kalaptınsanı sıklasan tanda kaska kurdanmarsan andaştargır iri gerçsepirli isicek taysar yanadatıldak.
Akı iken oğaç sanan. Umsat barksasaç busa ala dayda öne uplanlaktılır kabak. Akkaman senlin kanlan yeditti akadır. Decet yebipetin ter dine siven ıdar. Ağsakar büçlengiğe ışından isiliğitik. Tüğlü taka siğen kursaştan donap kanığan sokak çanat seci dara ayansat ala sağdasıp erepkeren dillitiş attışkı kucan. Vıska kılksırcıpkarla ansın turpsakır uttuçta yileret tızacakı yağa üsüçse ada ör kattap örpke sen. Aydazı közenge kaka siktinden. Oca dekinlit sırdancı geysit öle vörlü taba sopundala danabap sülü ikke giyi tağa zata dasa ökketezdi kıslı öy baldaçsam bisek. Amdık kansın sasakın. Ker uğap sığak töyeç kikçen. Gult tatça denlekteğe yakla andaçtat kavak. Ötetke bensimem sildir ındar kapınsa seşi dünürdebiben kuğa yapalsalak. İdiş ükelli tupa tak. Yay datmır sallınga ağansar gal tisin. Debeke eple salasıta irdinceşkitken kağ. Yimedeş sancan alıta döçkü doğ. Büçsete kutan ansağavak sikkişe sav tunaldaç aşkana atkıkası kibi datıtlaka kezsen. Kos bavdattarla gığ donanlanda eklen. Getsevi çal bış sim.
Ursa iğit kazda etkilin sinel galınan. Tördelerde kendipekkel soşta barıtar oğa gense yananla abağış sürekken. Unu kayındak anlata gek vilayet sirdenedirde ütün dukar eyge datındataş. Kelin ıda yerçmezlem. Yuncu kiti çeletse anmandış sala arsazgın. Yenen yarp ker. Tersikip villi anat badarsın. Us sizeş setetle evsim. Ak tilcise kondunu ekkekmin ıç yikenleği veğci eçtidep epirde belen. İsi yamdasaç sas. Töçme am tonsa kalcın. Senekmiyer etlitse diğ çiğe vıdaksa gavamdı komaşsa bataba arsa öllürsen. Tındalar andağıl sağdıkı am. Zıbatkı bünük aka enir. Soğ tekerenit iki derdelit ırada supsadamada osatanıkma züktevi gas. İke andalma ser akapkı osan asan sapan yasardaba atıkıya ala dakıpta evek çirgedi güber kışır. Sör ensirsinsen badacı kıvdalak. Keylir elser kiken kircekemlike idim. Tayıtatkar zinde avaraçtır.
Elenme tağladız daz seze kıksaklı ülütsen sile aşılda yaçtıpa dörpkep dak sakan ıda tiğ anı ses aylaza dörletkeşki tedenit dazcanca tibe kazdı kuğa tılata setetecettir tuslaktın barsa aşan. Semlen zövese ekti ıdır tedetinde kuktuktanlı al enitlen yilmerdeklerce talan üküteçmi gösteri semirseneçkin sanma ağla dan. Aşka zansamlam çülendi tenenge tililetteten gunla keni tatı çarsaptanı alaç galaldıdıt öketki kasırınsağa sansavalar kaza imen. Sakat ülelibindin tansat ürlen. Böştüse ım talabar. Öv kendesem tizgeçki çastıba kağazgası töye ele dağcandırana teciletildin. Ota ingerci öcün. Takı koruda alış kökmense dölen. Sakla uncat ık kağdımca siğce tıtar. Dötün tikte toçkunakaç osa detkeresite döne bıban.”
Metni dinledikten sonra Türkçenin Orta Asya çıkışlı bir lisan olduğunu daha rahat hissedebiliyorsunuz.
Son bir prosedür: Türkçe bir müzik yahut bir konuşma açıp söylenenleri anlayamayacak kadar sesi kısın ancak sesi hala duyabilin. Kulağa gelen o anlamsız tını da az çok fikir verecektir.
