Roketlerle ve uzay araçları ile uzayı keşfetme seyahati başladığından bu yana insanlık bu bahiste oldukça yol katetti. Uzaya ulaşan birinci roket olan Alman V-2 roketinin fırlatıldığı 1944 yılından bu yana insanlık Ay’a ayak bastı, Milletlerarası Uzay İstasyonu’nda beşerli misyonlara başladı, Güneş Sistemi’ndeki pek çok gezegeni incelemek üzere uzay araçları gönderdi, Mars yüzeyine uzay araçları indirdi, yine fırlatılabilen roketler geliştirdi ve hatta uzay turizmini başlattı.
Neredeyse 80 yıldır devam eden bu uzay macerasında uzaya çıkan tek tıp beşerler olmadı. Pek çok fırlatmada uzaya giden yolcular hayvanlardı. Kimi geri dönse de bazılarının de sonu güzel bitmedi, insanlığın bir cins yarış olarak başlattığı uzay macerasına dahil edilen hayvanların kimileri hayatını seyahat esnasında kaybetti. Gelin birlikte uzaya çıkan 20 hayvana ve kıssalarına göz atalım.
Uzay seyahatine gönderilen birinci maymunlar Albert I ve Albert II (1948 – 1949)
Uzay yarışında sürat kazanmak için hayvanlarla deneyler yapmaya başlayan ülkelerin başında kestirim edeceğiniz üzere Amerika var. Bu doğrultuda yapılan birinci fırlatma 1948 yılında V2 roketi ile gerçekleştirildi. Albert I’i uzaya göndermeyi hedefleyen bu fırlatma başarılı olamadı. Akabinde yeniden V2 roketi ile 1949 yılında gerçekleştirilen bir öbür fırlatma ile Albert II uzaya fırlatıldı. Yerde yaklaşık 133 km yüksekliğe çıkan Albert II, uzaya çıkan birinci primat oldu. Seyahatte sağ kalabilen Albert II, bir paraşüt arızası sebebiyle dünyaya dönerken çarpmanın tesiriyle hayatını kaybetti.
Yörünge altı uzay uçuşu yapan birinci köpekler: Tsygan ve Dezik (1951)
15 Ağustos 1951’de Tsygan ve Dezik, Sovyet R-1 serisi roketlerin fırlatmaları sırasında yörünge altı uzay uçuşu yapan birinci köpekler olma bahtına eriştiler. Her iki köpek de sağ salim dünyaya döndü ve Tsygan Sovyet fizikçi Anatoli Blagonravov tarafından sahiplenildi. Dezik ise Lisa isimli bir öteki köpekle birlikte kısa mühlet sonra gönderildiği bir öteki uzay uçuşu sırasında hayatını kaybetti.
Bir öteki maymun ikilisi; Patricia ve Mike (1952)
İki Filipinli maymun olan Patricia ve Mike, 22 Mayıs 1952’de fırlatıldıklarında, yaklaşık 58 km yüksekliğe çıkan iki maymun, bu kadar yüksek irtifaya ulaşabilen birinci primatlar olmuşlardı. Her iki maymun da fırlatmadan sağ kurtuldu ve dünyaya geri döndü. Patricia uçuştan yaklaşık 2 sene sonra doğal yollarla hayatını kaybetti. Mike ise 1967 yılında Washington DC’deki Ulusal Zooloji Parkı’nda öldü.
Moskovalı köpek Laika (1957)
Uzaya gönderilen birinci hayvanlardan olan Laika, Moskova sokaklarında yaşayan bir sokak köpeğiydi. Sovyetler Birliği’nden 3 Kasım 1957’de Sputnik 2 uzay aracıyla fırlatılan Laika, ne yazık ki kısa müddet içerisinde çok ısınma sebebiyle hayatını kaybetti. Bu üzücü seyahat, uzaya çıkan birinci insan olan Yuri Gagarin’in başarılı uzay seyahati için pek çok bilgi sağladı.
Hayatta kalmayı başaran iki maymun: Able ve Miss Baker (1959)
Uzaya gönderilip hayatta kalmayı başaran birinci maymunlar Able ve Miss Baker oldu. 28 Mayıs 1959’da fırlatılan Jüpiter IRBM AM-18 isimli ve ABD ordusu için geliştirilen balistik füze ile fırlatılan iki maymun da dünyaya sağ olarak dönmeyi başardı. Lakin Able, fırlatmadan sonra bir operasyonda anestezinin tesiriyle hayatını kaybetti. Miss Baker ise 27 yaşında böbrek yetmezliğinden hayatını kaybetti.
Sempatik köpekler Belka ve Strelka (1960)
Belka ve Strelka, 19 Ağustos 1960’da Sovyetler tarafından başlatılan Sputnik 5 misyonu ile yörüngeye fırlatıldı . Uçuşta ayrıyeten bir tavşan, 40 fare ve birkaç sinek ile bitkiler de vardı. Her iki köpek de hayatta kalmayı başardı. Akabinde Strelka, Sovyet Başbakanı Nikita Kruşçev tarafından First Lady Jacqueline Kennedy’ye armağan edilen Pushinka isminde bir yavru dünyaya getirdi. Pushinka Beyaz Saray’da yaşadı ve onun da dört yavrusu oldu. Hem Belka hem de Strelka, vefatlarından sonra korundular ve Moskova’daki Kozmonotlar Anıt Müzesi’nde sergilenmeye devam ediyorlar.
Uzaya giden birinci kedi Felicette (1963)
Felicette, 18 Ekim 1963’te 47 No’lu Veronique AGI sondaj roketi ile uzaya fırlatıldı. Uzaya giden birinci kedi olma unvanına sahip olan Felicette, paraşüt ile dünyaya geri döndü. Yol boyunca nörolojik faaliyetletleri takip edilen Felicette, uzaya gidip muvaffakiyetle geri dönebilen tek kedi oldu.
Ay seyahatinde insanların yol arkadaşları Fe, Fi, Fo, Fum ve Phooey (1972)
7 Aralık 1972’de gerçekleştirilen beşerli Ay misyonu Apollo 17’de Eugene Cernan, Ronald Evans ve Dr. Harrison Schmitt’e eşlik eden 5 fare olan Fe, Fi, Fo, Fum ve Phooey, Ay’a seyahat edip tam 75 defa daire çizdiler. Beş fareden biri hayatını kaybederken başkaları ise Dünya’ya geri döndü.
Örümcekler de uzaydaydı: Arabella ve Anita (1973)
28 Temmuz 1973’te iki örümcek olan Arabella ve Anita Apollo uçuşlarından biri olan Skylab 3 ile uzaya gönderildi. Burada ağ örebilen örümcekler uzayda bir müddet kalarak 25 Eylül tarihinde geri döndüklerinde nem eksikliği sebebiyle meyyit bulundular.
Uzayda gebe kalan birinci canlı: Nadezhda (2007)
Uzaya seyahat eden canlılar ortasında kıssası en ilgi alımlı olanlardan biri de hamam böceği Nadezhda. 2007 yılında pek çok böcek ile birlikte yola çıkan ve Rus Foton M3 uzay misyonunun bir kesimi olarak yörüngede on iki gün geçiren Nadezhda, uzayda gebe kaldı ve akabinde Dünya’da tam 33 yavru hayata getirdi.
