Murat İşbilir

Technopat ofisindeki pek çok sistemin yanında görüntü kurgu iş istasyonlarının ikisinde çok çekirdekli AMD Threadripper işlemciler kullanıyoruz. Bunlardan birisi 24 çekirdekli, 48 izlekli 2970WX, oburu de 32 çekirdek, 64 izlekli 2990WX. Her ikisi de Zen+ mimarili Ryzen çekirdeklerini kullanan, 4 kanal bellek destekleyen işlemciler. Uzun müddettir kullandığımız işlemcilerin üzerine artık 3000 serisi modeller de geldi lakin hala bu sistemlerin performanslarından epey mutluyuz. Bu makalede de uzun vadeli tecrübelerimizin bir kısmını paylaşıyoruz.

Bu işlemcilerin tahminen bir negatif tarafı temel ve turbo çalışma frekanslarının oyunculuk ve genel kullanım için üretilen işlemcilere nazaran bir ölçü düşük kalması. Bunun sebebi çekirdek sayısının “normal” işlemcilerden kat kat fazla olması, Threadripper işlemcilerin kapladığı alan da epeyce fazla. Frekanslar iki işlemci için sırasıyla 3.0Ghz ve 4.2Ghz.

Alışılmış ki 4.2Ghz frekansı yalnızca anlık ve tek çekirdeği kullanan iş yükleri için geçerli. İşlemciyi görüntü sürece üzere uzun vadeli ve ağır iş yükleri altına soktuğumuzda çalışma frekansının 2.6Ghz’e kadar gerilediğine bile şahit olduk.

Buna karşılık çekirdek sayısı yüksek olduğu için görüntü kodlama üzere paralel iş yüklerinde 8 çekirdekli ve 5Ghz üzeri suratlara sahip işlemcilere (i9 11900K) nazaran çok daha verimli çalışabiliyor Threadripper’lar.

İşlemcinin kendisini frenlemesinin sebebiyle çektiği yüksek güç ve ürettiği yüksek ısı. Bunu denetim altında tutmak için yük altında temel çalışma frekansının altına düştüğünü sıkça gördük. Bu sıradışı bir durum değil, bütün işlemcilerde geçerli. Fakat elbette çekirdek sayısı artınca, iş yükü de çoğalınca görmek daha kolay.

Pekala uygun bir işlemci soğutucusuyla bunun üstesinden gelebilir miyiz sanki diye düşünüp araştırmaya koyulurken Cooler Master’ın MasterLiquid ML360 Mirror TR4 soğutucusuna denk geldik. Türkiye’de Threadripper için uygun işlemci bulmak epey güç ve bu örnek bize Cooler Master tarafından piyasaya sürülmeden aylar evvel geldi. Bu sayede hayli uzun ve kapsamlı kullanım tecrübemiz oldu.

Pompa ünitesi üzerinde RGB aydınlatması olan ve ortasında sonsuz ayna efektiyle Cooler Master logosunu görebildiğimiz çok güzel bir işlemci soğutucusu bu.

TR4 soketinin kolay montajı sayesinde fazla vakit harcamadan soğutucu takabildik. Tek yapmanız gereken soğutucu üzerindeki 4 vidayı soketteki 4 vida deliği ile hizalayarak sıkmak.

MSI MEG X399 Creation anakartımız sürat aşırtmayı destekleyen ve işlemci güç devre bileşenleri ziyadesiyle kâfi olan bir anakart. Giriş çıkış sayısı, anakartın ek özellikleri ve kutu içeriği bilhassa iş bilgisayarları için çok kullanışlı.

Ek olarak kasa içi soğutmasına da kıymet verdik. Kasa önünde ML360 soğutucunun 3 fanı dışardaki soğuk havayı radyatörün içinden geçirerek kasa içine üflüyor ve kasa içindeki bir ölçü ısınmış hava kasa üzerindeki 2 adet 14cm’lik fan ve gerideki 12cm’lik egzoz fanı ile süratle dışarıya atılıyor. Bu da işlemci etrafındaki güç devre bileşenlerinin serin kalmasını sağlıyor.

Sıvı soğutmanın hava soğutmaya nazaran negatif yanlarından birisi daima bu olmuştur. Pompa ünitesi işlemciyi pek serin tutuyor lakin işlemci etrafındaki güç devre bileşenlerinin üzerindeki pasif soğutucular için pek bir şey yapmıyor. Bunu da kasa içi soğutmanızı sağlam tutarak kendiniz yapmalısınız.

Hususa geri dönersek, soğutucuyu sıvı metal kullanarak Threadripper 2990WX işlemcimize taktık.

Pompa zamanını 2300 RPM yani tam dönemde çalışacak halde ayarladık zira nitekim de hiç ses çıkarmıyordu. Radyatör fanları için de işlemci serin çalışırken %60 zamanda, 75 dereceden sonra %100 düzeyde çalışacak halde özel fan eğrisi ayarladık.

Öncelikle voltajı ve işlemci çarpanını büsbütün manuele aldık ve 35 çarpan ve 1.35 volt çekirdek voltajıyla başladık. Sıcaklıklar 90 dereceye yaklaşınca 1.35’in biraz fazla yüksek olduğunu farkettik ve evvel 1.34’e, 1.33’e ve en son 1.32’ye kadar düştük ve rastgele bir stabilite sorunu yaşamadan sıcaklıkları 75 derece civarında denetim altına alabildik.

Sırada frekansı biraz daha artırıp artıramayacağımızı görmek vardı. Çarpanı birer birer artırarak 38’e yani 3.8Ghz’e kadar çıkarttık ve Adobe Premiere, Handbrake ve CPU-Z Stress test testlerinde rastgele bir stabilite sorunu yaşamadık.

32 çekirdek ve 64 izleğin birden 3.8Ghz’de çalışması sahiden muazzam ısı üretiyor ve bu ısıyı tesirli bir biçimde işlemci üzerinden alıp radyatöre aktarmak için soğutucudaki pompanın âlâ çalışması gerek.

Yukardaki ekran imajlarını incelediyseniz CPU-Z uygulamasındaki işlemcinin tek ve çok çekirdek performansını ölçen testte 3.8 Ghz’e sürat aşırttığımız işlemcimizin, bu noktada daha düşük tek çekirdek performansı aldığını fark etmişsinizdir. Lakin çoklu çekirdek performansı 2000 puan daha yüksek. Bunun sebebi varsayılan formda işlemcinin tek çekirdek iş yüklerinde frekansını 4.2Ghz’e kadar çıkarabilmesi. Lakin sürat aşırtıldığında tüm çekirdekler daima 3.8Ghz’de çalışıyor, tek çekirdekte uygulanan Turbo frekans ortadan kalkıyor. Yani birtakım durumlarda sürat aşırtmadan yalnızca soğutmak ya da iş durumuna nazaran ayarlama yapmak daha faydalı olacaktır.

Handbrake ile görüntü dönüştürme testi de yaptık. 8 dakika 37 saniye uzunluğunda, 4k 30p H.264 ile kodlanmış bir görüntüyü Fast 1080p 30 profilini seçerek dönüştürdük. Varsayılan ayarlarda bu dönüştürme işlemi  6dk 10 sn sürdü, sürat aşırtma sonrası 5 dakika 36 sn’ye düştü. 34 saniyelik bir kazanımımız var. Daha uzun belgelerde fark 1-2 dakikaya kadar uzayacaktır. Bütün gün çalıştırıyorsanız ortaya daha değerli kazanımlar çıkıyor.

Varsayılan bedellerde işlemci azamî 64 dereceyi görürken, sürat aşırtma sonrası azamî sıcaklık 75 dereceye kadar çıktı.

Elde ettiğimiz performans farkı kimi kullanıcılar için kâfi gelmeyebilir ya da uğraşmaya değmediğini düşünenler olabilir. Sürat aşırtma konusunda biraz mütevazi davrandığımızı, uzun vadede elindeki işlemciden son hertzleri de sıkıp çıkartmak isteyenlerin daha da uğraşaran 4Ghz bariyerini zorlayabileceğini hatırlatalım. Zen+ bu frekanslarda çalışabilen bir mimari kâfi ki soğutma yeterli olsun.

Bir alternatifinizin de sistem odası üzere âlâ iklimlendirmeye sahip, klimalı ortamlarda sunucu, iş istasyonu çalıştırmak ve uzaktan erişmek olduğunu hatırlatalım.

Cooler Master MasterLiquid ML360 Mirror 250W TDP bedeline sahip AMD Ryzen Threadripper işlemcileri sürat aşırtmak için dahi ziyadesiyle kâfi bir soğutucu. Sürat aşırtmayla ilgilenmeseniz bile iş istasyonunuzun sessiz, serin çalışması ve uzun ömürlü olması için önerebileceğimiz bir eser. Bizim üzere abartmasanız da olağan bir termal macun ve klasik kullanım ile Threadripper’ınızın performansını ortaya çıkartabilirsiniz.