Teknoloji ne kadar ilerlemiş olursa olsun hala bir vakit makinesi icat edilemedi. Vakit zaman, gelecekten geldiğini tez eden beşerler olsa da bu argümanların hiçbiri elle tutulur ispatlar ile ispat edilebilmiş değil.
1899 yılında Amerikan Patent Dairesi Lideri Charles Duell, “icat edilebilecek her şey icat edildi, artık yeni icatlar yoktur” üzere şanssız bir açıklama yapmıştı. Olağan o günden beri sayısız icat hayatımıza kazandırıldı. Kim bilir tahminen de sırada Vakit Makinesi vardır. Ancak bugün biz sizleri gazeteler aracılığıyla bir vakit seyahatine çıkaracağız. Hazırsanız, kemerlerinizi bağlayınız lütfen…
Ocak 1929
1 – 2 Ocak: Yeni yıl bildirisi ve Alman bir hanımın 12 yıl boyunca esir tutulması
1 Ocak 1929 basımlı gazete haberinde okuyucuların (kari) yeni yılı kutlanırken; 2 Ocak 1929’da ise evlilik teklifini kabul etmediği için 12 yıl boyunca esir tutulan bir bayanın öyküsü anlatıldı.
3 – 4 Ocak: Kellik Amerika’da boşanma sebebi oldu
3 Ocak 1929 tarihinde Amerikalı bir bayan, eşinin başı kelleştiği ve arkadaşları tarafından bu mevzu alaya alındığı için eşine boşanma davası açtı. 4 Ocak 1929’da ise tüccarların gümrükte yaptığı hileler anlatıldı.
6 Ocak: Her yılın başında ortaya çıkan kahinler, 1929’da da boş durmamış
6 Ocak 1929’da yeni yılda olabilecek olaylar için kehanette bulunan kahinler ortaya çıkarken; bir yandan da Amerika’da bayanların giysi kuşamı topa tutuldu.
7 Ocak: Günümüzdeki Taksim Meydanı şekillenmeye başlıyor, döviz kurları bildiğimiz üzere…
İstanbul’un en işlek meydanlarından biri olan Taksim Meydanı 7 Ocak 1929 tarihinde şekillenmeye başlarken; İngiliz parasında ise yükseliş gözlemleniyor.
9 – 15 Ocak: İran’da Latin harfleri kabul edildi
9 Ocak 1929’da Amerikalı bir bilim insanı maymunların çıkardığı seslerin manalarını bulduğunu argüman etti. 15 Ocak’ta ise komşumuz İran Latin harflerine geçiş yaptı.
13 Ocak: Piyangodan güçlü olanlar ilan edildi
1929 yılında bahtı yüzüne gülen beşerler belirli oldu.
16 – 19 Ocak: Eğitim için bursiyer aranıyor!
İstanbul’da ikamet eden ve eğitim masraflarının karşılanması gereken 6 bin öğrenci için güçlü hayırseverlerin burs vermeleri tarafında davette bulunuluyor. Öteki yandan Amerikalı bir adam ise, girdiği bahis sonucunda beş parasız dünya çeşidi yapmaya çalışıyor.
24 Ocak: Kutuplarda saçınız dökülmüyor(?)
24 Ocak 1929 tarihinde İran’ın akabinde Mısır’da da Latin harflerine geçiş hareketleri başladı. Öte yandan basında çıkan haberler üzerine kellik, erkekler için çok büyük bir problem haline geldi. O denli ki kutuplarda kellik olayının engelleneceği bile açıklandı.
25 – 29 Ocak: Berlin’de pijamalı çay modası başladı
Avrupa’nın kıymetli merkezlerinden biri olan Berlin’de 29 Ocak 1929 tarihli habere nazaran pijamalı çay saatleri moda olmuş durumda. Birebir vakitte 25 Ocak 1929 tarihli habere nazaran, New York’tan “kadınların daha geveze” olduğuna dair haberler geliyor.
Şubat 1929
1 – 2 Şubat: Bayan – erkek kıyaslamaları ve yataklı otobüsler basında sıklıkla konuşuluyor
Memur olan bir okuyucu (karii), devlet işlerinin bayan işlerinden neredeyse 5 kat daha kolay olduğunu söz ediyor. Bir yandan da Amerika’da sayıları çoğalan yataklı otobüslere ilgi artıyor.
2 – 3 Şubat: Tatlıcılar, kuaförlerden şikayetçi
Tatlıcı esnafı, bayanların artık daha az tatlı aldığını; bayanların ellerindeki parayı kuaförlere verdiğini söz ediyor. Öbür yandan da bir kuaför, kendisine makûs davranan müşterisinin saçını daha kısa keserek müşterisini cezalandırıyor.
3 – 4 Şubat: Edison zeka ölçme aygıtı geliştiriyor, Türkiye’deki birinci hoşluk yarışının fikri ortaya atılıyor
Thomas Edison’un insan zekasını ölçebilen bir alet üzerinde çalıştığı sav ediliyor. Ayrıyeten dünya genelinde düzenlenen hoşluk yarışlarına “neden Türkiye’den iştirak olmadığı” sorgulanıyor.
5 – 6 Şubat: Avrupa’daki işsizlik maaşı ülkemizde de gündem oluyor; birinci hoşluk yarışımız başlıyor
İngiltere’de işsizlere işsizlik maaşı verildiği ve İngilizlerin de bu durumdan son derece mutlu olduğu söz ediliyor. Ayrıyeten Cumhuriyet Gazetesi, kendi imkanlarıyla Türkiye Hoşu Yarışı’nı başlattığını ilan ediyor.
17 – 18 Şubat: Bacak ölçme mesleği pek bir ilgi çekiyor, sinemalara özenen bir hırsızın sonu:
Günümüz lisanıyla tabir edecek olursak; sol taraftaki haberde bulunan beyefendi Hollywood ile çalışan cast ajansında vazifeli bir erkek. Misyonuysa oyuncuların uzunluk ve bacak uzunluklarını ölçmek. Öteki haberde ise izlediği sinemadan etkilenen bir hırsızın öyküsü anlatılıyor.
20 – 21 Şubat: Koyun da kasap da et derdinde!
Sol tarafta Hollywood için düzenlenen “güzel bacak yarışması”ndan bahsedilirken; sağ tarafta ise evliliğe onay vermeyen kayınvalidesini öldürmüş bir erkeğin haberinden bahsedilmektedir. Habere nazaran cinayetten idam cezasına çarptırılan erkek; “asacaksanız asın lakin bari ölmeden evvel evlenmeme müsaade edin” demektedir.
21 Şubat: Wonder Woman’a ilham olan palavra makinesi ismini duyurmaya başladı
Günümüzdeki Wonder Woman’a ilham kaynağı olan Amerikalı William Moulton Marston’ın palavra makinesi, ülkemizde de gündem olmuş vaziyette. Sol taraftaki haberde ise falcının söyledikleri üzerine eşinden boşanan bir bayanın kıssası anlatılıyor.
23 – 24 Şubat: Editör işe giderken bir epey ıslanmış olmalı
Uzunca müddettir yurtta tesirli olan sağanak yağmura gazete editörü “yağ mübarek yağ, biz bıktık şüphesiz sen de bıkarsın” halinde yağmurdan şikayet ettiğini anlatan bir manşet atıyor. Bizlerin de başında sabah işe giderken mecburen sırılsıklam olmuş bir editör canlanıyor. Başka haberde ise bir hırsızın, soygun için geldiği konutta mesken sahibi ile dalaştığı ve bu esnada konut sahibinin burnunu yuttuğu anlatılıyor. Hatta burnun daha sonra mideden çıkarılıp geri takıldığı da anlatılıyor. Maalesef bu bahiste ayrıntılı bir kaynağa erişemedik. Umarız ki bu hadise yanlışsız değildir.
Mart 1929
2 Mart: İstanbul’da buz felaketi
4 – 5 Mart: Bayanların sigara içmeye başlaması gündem oldu
Sol taraftaki habere nazaran bir prensesin son anda gelinlikle birlikte düğünden kaçma kıssası anlatılırken; sağ tarafta ise artık bayanların da erkekler üzere sigara içtiği anlatılıyor.
5 – 6 Mart: Bayramda piyasa pek âlâ değil, tombulluk yine moda
Bayram öncesinde ensafın ve halkın nabzını tutan basın mensupları, geçen yıla oranla fiyatlarda artırım olduğunu söz ederken; dünya genelinde yine tombulluğun moda olduğu anlatılıyor.
6 – 11 Mart: Ankara’da tren faciası yaşandı, pipo içen köpek pek ünlü!
Amerikalı milyoner bir iş beşerinin köpeği olan Bop, tıpkı sahibi üzere pipo içip gözlük takıyor. Bop, bununla da kalmıyor; o vakitlerde Amerika’da gösteriş olan bekarlık akımına da ahenk sağlamış üzere gözüküyor. Başka haberde ise Ankara’da meydana gelen tren kazası tam sayfa verilmiş.
19 – 20 Mart: Evlilere müjde, bekarlık vergisi geliyor!
Meclis’e verilen teklife nazaran; haberde yazan koşulları sağlayan bekarlardan, bekarlık vergisi alınacak. Sağ taraftaki haberde ise Mısır’da bayanlara eşlerinden boşanma hakkı verildiği anlatılıyor.
20 Mart: Bekarlar, bekarlık vergisi için ne diyor?
Soldaki haber, Amerika’da yaşayan bir bayanın duş almaya karşı olan korkusunu anlatıyor. Sağda ise bekarların, bekarlık vergisi hakkındaki görüşlerine yer verilmiş. Birçok bekara nazaran bekarlık vergisi evliliklerin sayısını arttırmaz zira evlilik için uygun koşullar yoktur.
22 – 24 Mart: Bir zeplin kıssası başlıyor, devamını bekleye durun… Varan 1: Zeplin pazartesi İstanbul’dan geçecek!
Vatandaşların yerlere tükürmemesi konusunda önemli bir ikaz. Başka haberde ise zeplinin pazartesi İstanbul’dan geçeceği tabir ediliyor.
24 Mart: Varan 2: Zeplinin geçişi çarşambaya kaldı
Soldaki haberde Alman oyucuların Amerika’ya taşınması hakkında bilgiler verilirken; sağda ise yeniden zeplinin yolları gözleniyor.
27 Mart: İki farklı gazetede zeplin için çıkan iki farklı haber, Varan 3: Gel artık iki gözüm…
29 Mart: Acı son: Zeplin hava kaidelerinden dolayı İstanbul’a uğrayamadan Almanya’ya gitti
Soldaki haberde gençlerin bekarlık vergisinden sakınmak için evlenmesinin ileride önemli problemlere sebep olabileceği anlatılırken; sağda ise zeplinin acı sonundan bahsediliyor.
Nisan 1929
5 Nisan: Yeni evliliklerdeki birtakım hâlleri eleştiren bir karikatür
5 – 7 Nisan: Doların düşmesine karşın fiyatların düşmemesi vs Un gelmesine karşın ekmeğin düşmemesi
Evvelki günlerde un kıtlığından dolayı ekmeğe önemli artırımlar gelmişti. Akabinde un ithal edilmesine karşın ekmek fiyatlarında düşüş görülmedi. Öteki haberde ise Gazeteci Muammer Beyefendi, 1 Nisan’da dostlarına Tabip Ali Bey’in cümbüşü olacağını ilan eder. Ama Ali Bey’in konutuna gelen herkesin kapı yüzüne kapanır. Zira bu türlü bir cümbüşten Ali Bey’in haberi yoktur.
8 Nisan: Tren rayından en son kalkan kazanıyor!
Amerikalı gençler ortasında o periyot çok tanınan olmuş bir akım vardır. İki genç yan yana tren rayına uzanırlar. Tren üzerlerine yanlışsız gelirken; raydan birinci ayrılan kaybeder, geç ayrılan ise yürek yarışını kazanır. Alışılmış bu durum sonucunda vefat doğuran kazalar da doğurmuştur. Öbür haberin ise asparagas olma ihtimali bizce çok yüksek, yorumu sizlere bıraktık.
10 – 13 Nisan: Soyadı Kanunu’nun temelleri atılıyor!
1934 yılında kabul edilen Soyadı Kanunu’ndan birinci defa 1929 yılının Nisan ayında bahsedilmeye başlandı. Bugünden 5 yıl sonra ise Soyadı Kanunu ilan edildi. Sağdaki haberde ise New York’daki Brooklyn Köprüsü’nden İstanbul’a da lazım olduğu söz ediliyor.
16 Nisan: Daha kötüsü…
Görmekte zorluk yaşayanlar için; “Bir bayan için sevmediği bir erkeği öpmekten daha feci ne olabilir?” sorusuna “sevdiği bir erkeği öpememek” karşılığı veriliyor. Bu karikatürde bir konut bayanı ile genelevde çalışan bir seks emekçisi ortasındaki sohbet temsil edilmiştir.
17 – 19 Nisan: Memurlara birinci kere mecburî doğu misyonu bildiri ediliyor
Borcu olanlara artık mahpus cezası verilemeyeceği biçiminde bir kanun kabul edilirken; günümüzde de devam eden doğu vazifesi kanunu çıkarılıyor. Bu sayede vatanın her yerine eşit düzeyde hizmet götürülmek amaçlanıyor.
19 Nisan: Artırımlara karşın “hayat pahalılığı yoktur” diyenler…
20 – 29 Nisan: Yetkililer ısrarla “zam yoktur” diyor
Yeniden bir dilencinin üzerinde yüksek meblağlarda para yakalandı. Sağdaki haberde ise Ticaret Odası İkinci Lideri’nin artırımlara karşın “hayat kıymetli değildir” demesi dikkat çekiyor. Bilmeyenler için; 1929 yılında ekmek ve et başta olmak üzere birçok besine yüksek artırımlar gelmişti.
27 Nisan: Öksürürken elinizi kullanmayın!
3 kısımlık vakit seyahatimizin birinci rotası olan 4 aylık kısmı tamamlamış bulunuyoruz. Önümüzdeki günlerde ikinci ve üçüncü rotalarda görüşmek dileğiyle…
Kaynak: Vakit yolcuğumuzdaki tüm gazete haberleri Akşam ve Cumhuriyet Gazeteleri’ne ilişkin olmakla birlikte; Gaste Arşivi aracılığıyla temin edilmiştir.
