Bilhassa zelzele neslinde yer alan Türkiye üzere ülkelerde zelzele, hayatımızın kaçınılmaz bir gerçeği durumunda. Sarsıntıların ne vakit olacağını evvelce varsayım edemiyor olsak da fay sınırlarının hareketliliği ve durumu, gelecek sarsıntılar hakkında ipuçları verebiliyor. Bize düşen en büyük vazifeyse sarsıntılara hazırlıklı olmak.
Günümüzde pek çok gelişmiş ülke, yapıların zelzelede yıkılmalarını engellemek için sismik izolasyon sistemini benimsiyor. Ama bu sistemlerin yapılara eklenmesi bir epey değerliye patlıyor. O denli ki sırf bu sistemin yapıya eklenmesi, yapının maliyetini %20 oranında artırabiliyor. Geçtiğimiz günlerdeyse bu kıymetli sistemlere alternatif olabilecek yeni bir sismik izolasyon sistemi ortaya atıldı.
Bina ve taban ortasına toplar yerleştirilebilir
İsviçre Federal Teknoloji Enstitüsü’nde misyon yapan sarsıntı mühendisi Michalis Vassiliou ve grubu, binaların sarsıntı sırasında sallanmasını azaltan bir sismik izolasyon metodu geliştirdi. Bu prosedür kapsamında bina, küre yahut silindirden oluşan bir katmanla yerden ayrılıyor. Sallanmalara yuvarlanarak reaksiyon veren küre ve silindirler, sarsıntıyı hafif bir sallanma hareketine dönüştürüyor ve bu sallanmayı daha da azaltmak için sürtünme kuvvetinden faydalanıyor.
Bahsi geçen bu usul, aslında bundan 5.000 yıl evvel inşa edilen Peru piramitlerinde kullanılmıştı. Çalışmadaki araştırmacılar, bu sistemi daha çağdaş yapmak üzere yaptıkları çalışmada artık geri dönüştürülmüş yüzlerce tenis topuna çimento gibisi karışım enjekte ettiler. İki beton levha ortasına sıkıştırılmış dört dolgulu tenis topundan oluşan bir prototip yapan araştırmacılar, top başına 8 kilonewton kuvvetin desteklendiğini keşfettiler. Bu paha, tek katlı konutlarda izolasyon sistemlerinin sunduğu dayanaktan iki kat daha fazla.
Araştırmada yer almayan Kaliforniya Üniversitesi’nden mühendis Jian Zhang, yeni sisteme dair yaptığı açıklamada çalışmanın bedelli olduğunu belirtti. Sonraki adımların daha büyük prototipler oluşturulması olduğunu söz eden Zhang, bu tıp sistemlerin sıradan inşaat izolasyonunda da kullanılabileceğini belirtti. Araştırmanın başındaki Vassiliou da sistemi alanda test etmek için fon aldığını açıkladı.
