Uygulamalar, kripto, elektrikli araçlar, NFT, uzay seyahatleri, metaverse, hack’lenmeler derken bu yıl hem yeni kavramları öğrendik hem de eski teknolojilerin dönüşümlerine tanıklık ettik.
Teknoloji ve bilim dünyasında neler yaşadığımızı hatırlayıp koca bir yılı gözden geçireceğimiz bu almanak sayesinde hafızaları tazeleyelim. Sizce bu yılın en kıymetli olayı hangisiydi? Fikirlerinizi yorumlarda bekliyoruz.
WhatsApp güvenlik tartışmaları nedeniyle Telegram, Signal, Bip üzere alternatif uygulamalar telefonlara indirilmeye başlandı.
WhatsApp’ın, kapalılık mukavelesi ve ferdî bilgi paylaşımıyla ilgili ayarlarında değişikliğe gitmesi, 2021’in birinci günlerinde en çok konuştuğumuz hususlardan biriydi. Herkes bir anda WhatsApp’ın güvenilirliğini sorguladı, alternatif uygulamalara yöneldi lakin tilkinin tekrar dönüp dolaşacağı yer kürkçü dükkanı oldu.
2021’de toplumsal medya platformları eskiye göre çok daha müdahaleci olmayı tercih etti.
Twitter kimi hesaplara “devlet dayanaklı medya” ve “devlet görevlisi” etiketleri getirmişti, bunun kapsamını bu yılın başında genişletti. Ayrıyeten Twitter, Bahçeli ve Soylu’nun tweet’lerini “nefret söylemi” olduğunu öne sürerek kaldırdı.
Twitter, Trump’a da maniler getirdi. Trump’a yalnızca Twitter değil, Facebook, Instagram, Snapchat ve YouTube da çeşitli maniler getirdi. Bu platformlarda ayrıyeten yanlış bilgi yayan iklim değişikliği inkarcılarına ve aşı karşılarına daha sıkı kontroller getirildi.
Toplumsal medya platformları, Türkiye’de temsilcilik oluşturmak için adım attı.
2020 Ekim ayında yürürlüğe giren 7253 sayılı “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Hatalarla Uğraş Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” kapsamında yurt dışı kaynaklı toplumsal medya şirketlerine temsilci atamaları için müddet verilmişti.
Verilen mühlet boyunca temsilcilik atamayan medya şirketlerine para cezası kesilmesinin akabinde Facebook, Instagram, WhatsApp ve YouTube temsilcilik atadığını açıkladı. Daha sonra Twitter’dan da Türkiye’de temsilcilik oluşturma yolunda bir adım geldi.
Hükûmetin toplumsal medya düzenlemeleri, sokak röportajı yapan YouTuber’lara konut mahpusu üzere gelişmeler gündemi epeyce meşgul etti.
AKP, yeni toplumsal medya düzenlemelerini gündeme getirdi. Düzenleme “dezenformasyonla mücadele” ismi altında bir yasa teklifi sunuyordu. “Almanya usulü” konusu epeyce tarışma yarattı. Yasa teklifiyle ilgili şimdi bir gelişme kaydedilmedi.
Ayrıyeten, sokak röportajı yapan YouTube kanalları Kendine Muhabir, Ek TV ve Sade Vatandaş hesaplarının sahiplerine konut mahpusu verildi ve yurt dışına çıkış yasağı getirildi. Muhalif olmaları nedeniyle bu cezanın verilmesi toplumsal medyada reaksiyonla karşılandı.
Ekim ayında Facebook, WhatsApp ve Instagram çöktü ve bu uygulamalara yaklaşık 8 saat boyunca girilemedi.
Dünya genelinde yaşanan bu erişim manisi nedeniyle herkes Twitter’a yöneldi. O akşam Twitter, en fazla eş vakitli çevrimiçi kullanıcı sayısına ulaştıı ve kullanım rekoru kırmış oldu. Facebook servislerinde yaşanan tarihin en uzun vadeli kesintisinin ardında ne olduğu sorusuna ise pek çok farklı yanıt verildi.
Facebook, metaverse çalışmalarına tartı vermesi nedeniyle şirketin ismini Meta olarak değiştirdi.
Facebook isminin artık onlara yetersiz gelmesinden ötürü bir müddettir değişime gitmek istediklerini belirten Mark Zuckerberg, bundan sonra metaverse’e odaklanacağını açıkladı.
Çeşitli skandallar nedeniyle şirketin ismi son birkaç yıldır insanlara güvensizliği çağrıştırıyordu. Şirket yetkililerinin, bu algıyı kırmak için de bu türlü bir tercihte bulundukları söyleniyor.
Facebook’tan bağımsız olarak da metaverse ekosistemi genişlemeye devam ediyor. Emekleme periyodunda olsa da milyarlarca dolarlık yatırımlar alıyor, markalar bu sanal kozmosa süratle dahil oluyor. Bazılarına nazaran geleceğimizin birinci tohumları ekiliyor, bazılarına göreyse tutmayacak olan bir teşebbüs.
Twitter’ın kurucularından biri olan ve şirketin CEO’su olarak vazife yapan Jack Dorsey istifa etti.
Dorsey, “Twitter’ı seviyorum fakat artık ayrılma vaktim geldi.” dedi ve misyonu, şirkette daha evvel yönetici pozisyonunda çalışmış olan Parag Agrawal’a bıraktı.
Twitch’in hack’lenmesi sonucu kullanıcıların bilgileri, şifreleri ve yayıncıların kaç para kazandığı ortaya çıktı.
Ortaya çıkan bilgilerde Twitch yayıncılarının 3 yıl içinde aldığı tüm ödemeler, yani yayıncılık gelirleri, masaüstü ve tarayıcı uygulaması twitch.tv’nin tamamı, taşınabilir, masaüstü ve oyun konsolu uygulamalarının tüm kaynak kodları, Twitch tarafından kullanılan SDK’lar, Amazon Web Services hizmetleriyle ilgili kodlar, Amazon’un şimdi ismini bile duyurmadığı Steam rakibi oyun kütüphane, işlemci ve mağazası Vapour, Twitch’in kullandığı tüm güvenlik araçları yer aldı.
Twitch’te bağış için kullanılan bitlerin kara para aklamak için kullanıldığı ortaya çıktı.
Twitch’in hack’lenmesinin akabinde ortaya çıkan bilgiler sayesinde Türkiye’de ve dünyada pek çok küçük yayıncının yüksek ölçülerde bit bağışı alıp kara para akladığı ortaya çıktı. Kimi yayıncılar bu mevzuyu kabul ederken kimileri ise bu skandalı reddetti. Platforma olan güvensizlik artarken devlet, bahsin araştırılması için harekete geçti. Bit skandalına karışanları eleştiren yayıncılar ise canlı yayınlarda tehdit edildi ve hakaretlere maruz kaldı.
Yemeksepeti iki defa hack’lendi ve kullanıcı bilgileri satışa çıkarıldı.
Yemeksepeti’ndeki kullanıcı dataları Bitcoin karşılığında satışa çıkarıldı. Bu olayın akabinde şirketin kurucusu Nevzat Aydın, platformun kullanıcılarından özür diledi ve “Benzer bir olayın tekrar yaşanmaması için tüm gelişmeleri yapmayı sürdürüyoruz.” dedi. Lakin hem yaşanan skandaldan hem de Aydın’ın açıklamasından aylar sonra Yemeksepeti tekrar taarruza uğradı. Saldırganlar, bilgiler karşılığında tekrar kripto para ile ödeme istedi.
Yemeksepeti, olayın internette yayılmasının akabinde yaptığı açıklamada hacker’ların fidye talebine olumsuz karşılık verdiklerini ve yasal süreci başlattıklarını açıkladılar. Yapılan denetimlerin akabinde sistemlerde rastgele bir data ihlali ya da hırsızlığı tespit edemediklerini de açıklayan Yemeksepeti yetkilileri, süreci paylaşacaklarını söyledi.
Akbank, dünyada bir unsur imza atarak, sistemlerinde yaşanan bir sorun nedeniyle 43 saat boyunca hizmet veremedi.
Savlara nazaran kesintinin ana kaynağı, IBM tarafından geliştirilen “DB2” yazılımın güncellenmek istenmesiydi. Bu sürecin yarıda kalması, şirketi çaresiz bıraktı ve milyonlarca müşterisi mağdur oldu.
İsrailli bir siber silah şirketi tarafından geliştirilen Pegasus casus yazılımı, bulaştığı akıllı telefonlardaki tüm dataların oburunun eline geçmesini sağladığı ortaya çıktı.
İsrail Savunma Bakanı Benny Gantz, husus ile ilgili yaptığı açıklamada bu türlü bir yazılım olduğunu kabul etti lakin kullanım hakkının sadece devletlere verildiğini ve kullanım hedefinin da tekrar sırf devleti tehdit eden ögelerle ve terörle çaba olduğunu belirtti.
Pegasus casus yazılımı, bugüne kadar görülmüş en büyük siber tehlike olarak görülüyor.
Thodex başta olmak üzere çeşitli kripto para dolandırıcılıkları yaşandı.
Yalnızca Thodex nedeniyle 400.000 mağdurun olduğu ortaya çıktı. Dolandırıcı Faruk Fatih Özer milyonlarca dolarlık vurgundan sonra yurt dışına kaçtı ve izini kaybettirdi. Thodex dışında da pek çok yerli kripto para borsası nedeniyle yüz binlerce kişi dolandırıldı.
Orta Amerika ülkesi El Salvador, dünyanın en tanınan kripto parası Bitcoin’i resmi para ünitesi olarak kabul eden birinci ülke oldu.
Bitcoin günlük hayatta yapılan alışverişlerde kabul ediliyor. Ülkenin 39 yaşındaki Cumhurbaşkanı Nayib Bukele, daha sonra da bir Bitcoin Kenti kuracaklarını açıkladı. Bu kentte hiçbir vergi olmayacağını ve kentin büsbütün sıfır emisyonlu olacağını belirtti.
NFT, yılın en çok duyulan sözlerinden biri oldu. Pek çok kişi bu yeni tabirin ne olduğunu anlamaya baş yorarak gündemi yakalamaya çalıştı.
Çizimler, makaleler, tweet’ler, fotoğraflar, birinci SMS ve dahası dijital ortamda NFT olarak astronomik ölçülere satıldı. Örneğin Türk sanatçı Refik Anadol’un Open Sea’de yayınlanan “Machine Hallucinations-Nature Dreams : AI Veri Sculpture 2021 1/1” isimli dijital sanat yapıtı 300.69420 ETH’e (yaklaşık 1.2 milyon dolara) alıcı buldu. Cem Yılmaz dahi çizimleriyle NFT işine girerek yüz binlerce dolarlık satış gerçekleştirdi.
Saman alevi üzere parlayıp sönen bir uygulama gelip geçti: Clubhouse
Yalnızca iPhone kullanıcılarının davetiyeyle girebildikleri, Twitter’da muhabbetinin sık sık döndüğü bir Clubhouse periyodu yaşadık. Karantina devrinin de tesiriyle süratle büyüyen sesli sohbet tabanlı bir toplumsal ağ olan Clubhouse, hayatımıza süratli bir giriş yapmıştı ancak Android atılımı gelmesine karşın, cazibesini koruyamadı.
Elon Musk, TIME ve Financial Times tarafından “2021 Yılının Kişisi” seçildi.
SpaceX, Tesla, The Boring Company, Open AI ve Neuralink üzere önde gelen teknoloji şirketlerinin kurucusu olan Elon Musk’ın, yılın bireyi seçilmesinde bilhassa elektrikli arabalarda gösterdiği efor örnek gösterildi.
Akaryakıtlı ve dizel araçlara veda edilecek tarih aşikâr oldu.
2021 Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı’nda tüm dünyadan temsilciler ulaşım sistemleri üzerine toplandı. Toplantıda dünyanın en büyük araba üreticileri ortasında yer alan 6 şirket, 2040 yılına kadar fosil yakıtlı araçların üretimini sonlandıracaklarına dair taahhüt imzaladı.
2040 yılına kadar sıfır emisyona indirgenmeyi öngören mutabakata Türkiye de imzasını attı. Mutabakat; toplamda 33 ülke, 40 kent ve bölge, 27 filo, yatırımcılar ve çeşitli şirketler tarafından imzalandı.
TOGG ile ilgili gelişmeler sürat kazandı.
TOGG CEO’su Gürcan Karakaş, yerli arabanın üretileceği Gemlik’teki fabrikada basına bilgiler verdi. Fabrikanın içi birinci sefer görüntülendi ve arabanın yeni logosu da araç üstünde sergilendi. Çok fazla gecikme olsa da yerli arabanın üretimi için artık her şeyin hazır durumda olduğu görülüyor.
Dünyada yaşanan “çip kıtlığı” nedeniyle elektronik ve otomotiv bölümlerinin üretimlerinde aksamalar yaşanıyor.
Beşerler karantina ve kısıtlamalar sebebiyle konutlarında daha fazla vakit geçirmek zorunda kalınca bilgisayar, oyun konsolları, cep telefonları ve öbür konut aletlerinin satışında patlama yaşandı.
ABD başta olmak üzere kimi ülkelerin Çinli firmalara uyguladığı yaptırım, çip kıtlığı meşakkatini daha da körükledi. Yaşanan sorun zincirleme bir biçimde büyüdü. Çip külfeti önümüzdeki yıl da devam edecek.
NASA’nın Perseverance isimli keşif aracı, 7 ay süren 480 milyon kilometrelik seyahatin akabinde Mars’a muvaffakiyetle indi.
İnişte saatte 21 bin kilometre süratle kızıl gezegene yaklaşan araç, dev bir paraşüt sayesinde yavaşlatıldı. Bu anlar NASA’nın toplumsal medya hesabından canlı yayınlandı.
NASA’nın Mars’a gönderdiği helikopter muvaffakiyetle havalandı.
Ingenuity isimli helikopter, insanların Dünya dışında öteki bir gezegende denetimli bir biçimde uçurduğu birinci hava aracı oldu. Yaklaşık bir dakika kadar havada kalmayı başardı.
NASA’nın James Webb Uzay Teleskobu uzayın derinliklerine yanlışsız yola çıktı. Kainatın tarihini ortaya çıkarmak için araştırmalar yapacak.
NASA’nın en büyük ve en güçlü uzay bilimleri teleskobu JSWT; Dünya’dan 1,5 milyon kilometre uzaklıkta, Güneş’in yörüngesinde konumlanacak. Kalıcı pozisyonuna ulaşması yaklaşık 30 gün sürecek. 10 yıl boyunca uzayda kalacak.
Jeff Bezos, Amazon CEO’luğunu bıraktı.
27 yıl evvel garajında kurduğu şirketin CEO’luk vazifesini bırak Jeff Bezos, ayrıldığında şirketin kıymeti 1,8 trilyon dolara ulaşmıştı. Bezos artık uzay turizmine yük veriyor.
Ticari uzay uçuşu hayatın bir kesimi oluyor.
Richard Branson, Elon Musk ve Jeff Bezos’un bu hususta yarışıyor olmaları sık sık manşetlere taşınıyor. Bu yıl Richard Branson, uzaya çıkan birinci milyarder oldu. Sonra da Jeff Bezos, yanında 3 şahısla birlikte uzun vakittir merakla beklenen uzay seyahatini gerçekleştirdi. Bezos’un Blue Origin’i, Star Trek’in Kaptan Kirk’ü William Shatner’ı da Blue Origin ile uzaya gönderdi.
Türksat 5A, SpaceX’le uzaya gönderildi.
Türkiye’nin 5. kuşak haberleşme uydusu Türksat 5A, ABD’nin Florida eyaletinde bulunan Cape Canaveral Üssü’nden fırlatıldı. Türksat 5A, Space X firmasına ilişkin Falcon 9 roketi ile uzaya gönderildi.
Türkiye’nin uzay amaçları açıklandı: Türkiye, 2023’te Ay’a gidebilir!
Uzay aracını yakın yörüngeye çıkaracak birinci fırlatma, memleketler arası iş birliğiyle hayata geçirilecek. 2023 sonunda yakın dünya yörüngesinde ateşlenecek olan hibrit roketle Ay’a sert iniş gerçekleştirilecek. Türkiye Uzay Ajansı’nın çalışmaları devam ediyor.
En az %70’lik bir aşılama oranına ulaşılamadığı için COVID-19 hâlâ ortamızda.
29 Nisan-17 Mayıs ortasında 18 günlük bir kapanma da yaşadığımız bu yılda pandemi ne yazık ki can almaya devam ediyor. Omicron ve Delta üzere varyantların konuşulduğu, Biontech, Sinovac ve Turkovac’ın hayatımıza girdiği bu yılda geçen yılki kadar sert tedbirler alınmıyor ancak kimi ülkelerde hadise rekorları kırıldığı için tekrar kapanmalar başlamış durumda.
Yükselen enflasyon, TL’nin bedel kaybetmesi nedeniyle her kesimde yaşanan artırımlar kendisini en çok teknolojik eserlerde hissettirdi.
Araba, telefon, bilgisayar eserleri başta olmak üzere neredeyse her hafta devasa artırımlar geldi. Son bir haftada kimi indirimler yapılsa da ileride artırımların tekrar geleceği kestirim ediliyor.
İklim krizi; bu yıl bilhassa de kuraklık, yangın, sel ve fırtınalarla kendisini gösterdi.
Türkiye, Yunanistan, İtalya, Fransa ve Cezayir’de çıkan yangınlarda binlerce dönüm orman küle döndü. ABD’nin Kaliforniya eyaletinde de tarihinin en büyük ikinci yangını çıktı.
Karadeniz Bölgesi’ndeki çok yağışlar sonucu meydana gelen sel ve toprak kayması çok önemli ziyana neden oldu. Batı Avrupa’daki sellerde de çok sayıda kişi hayatını kaybetti.
İstanbul başta olmak üzere Türkiye’nin batısını etkileyen fırtına nedeniyle de can kayıpları yaşandı. Şiddetli kuraklık ise başta Tuz Gölü olmak üzere çok sayıda gölümüzü etkiledi.
Bakalım 2022 bize ne üzere sürprizler sunacak?
