Gebelikte ve Öncesinde Hangi Testleri Yaptırmak Gerekiyor?
Hamile kalma ve bebek sahibi olma kararı alan bayanların, sağlıklı bir gebelik periyodu ve sağlıklı bir bebek için yaptırması gereken pek çok test var. Bu testlerden kimileri gebelik öncesinde anne sıhhatini denetim etmek ve hem anne hem de bebek sıhhatini olumsuz etkileyebilecek enfeksiyonları yahut hastalıkları belirlemek maksadıyla gerçekleştiriliyor
Bu testler dışında bir de gebelik gerçekleştikten sonra muhakkak haftalarda uygulanabilen ve birtakım kalıtsal hastalıkları ve genetik bozuklukları belirlemeye yarayan testler var. Bu testler ile down sendromu üzere kromozom anomalileri tespit edilebiliyor. Bahsi geçen tüm testler, annenin ve bebeğin hem fizikî hem de ruhsal olarak sağlıklı bir yaşama sahip olabilmesi için epey kritik.
Gebelik öncesinde anne adaylarının hangi testleri yaptırması gerekiyor?
Testleri incelerken gebelik öncesi ve gebelik sırasında olarak iki kümede incelemek, süreci anlamak ismine daha kolay olacak. Bu sebeple birinci olarak gebelik öncesine göz atalım. Gebelik öncesinde yapılan testlerin büyük çoğunluğu anneden bebeğe geçmesi mümkün hastalıklar ve enfeksiyonların tespit edilmesi ile ilgili. Ayrıyeten bu periyotta annenin genel sıhhat durumunun denetim edilmesine yönelik kimi testler de uygulanıyor. Bu da gebelik devrinde oluşabilecek sıhhat problemlerinin engellenmesi için kıymetli.
Bir öteki kritik mevzu ise genetik bozuklukların ve kalıtsal hastalıkların tespiti için bu periyotta anne ve baba adaylarına uygulanan testler. Bu testler, bazıları ölümcül olan ve şimdi anne hamile kalmamışken tespit edilebilecek hastalıkların önlenmesi açısından hayli kritik.
Gebelik öncesi bayanların yaptırması gereken testler:
- Kızamıkçığa (Rubella) karşı bağışıklık testi
- İnsan bağışıklık yetersizliği virüsü (HIV) antikor testi
- Gonore (bel soğukluğu), klamidya ve sifilis (frengi) testleri
- Pap sürüntü testi (Vajinal-servikal smear) ve HPV testi
- Hepatit B ve Hepatit C taraması
- Varicella Zoster virüs taraması
Bu testlerin gebelik öncesi yapılması, anneden bebeğe geçebilecek muhtemel enfeksiyonel hastalıkların önlenmesi ve gebeliğin de sağlıklı geçmesi açısından epey değerli. Testlerin yapılmaması düşükler, meyyit doğumlar ve prematürite, intrauterin büyüme geriliği üzere istenmeyen sonuçlara neden olabilir.
SMA üzere hastalıkların önüne geçmek için gebelik öncesi hem bayanların hem erkeklerin genetik tarama testleri yaptırması öneriliyor
Son periyotta gündemde sık sık yer alan ve bebekler için ölümcül olabilen SMA hastalığını duymuş muydunuz? Pekala SMA ve onun üzere pek çok kalıtsal hastalığın aslında bayan şimdi hamile değilken tespit edilebileceğini ve bu durumun yaşanmaması için atılabilecek adımlar olduğunu biliyor muydunuz?
Kalıtsal hastalıklar ebeveynlerin taşıyıcı olduğu durumlarda bebeğin o hastalıkla doğmasına sebep oluyor. Lakin çiftler bebek sahibi olma kararı aldıklarında yaptırabilecekleri genetik tarama testleri ile mümkün risklerin önüne geçebiliyor. Bayan ve erkeğin kolay bir kan yahut tükürük örneği ile yaptırabileceği bu testler sayesinde onlarca hastalığın tespiti mümkün. Bu cins hastalıklara yönelik bir taşıyıcılık durumu tespit edildiğindeyse çiftler tüp bebek gibisi özel prosedürlerle sağlıklı bebek sahibi olma talihine erişebiliyor.
Down sendromu üzere birtakım genetik farklılıklar ve kimi hastalıklar ise sadece gebelik esnasında tespit edilebiliyor
Hamile kalınmadan evvel birtakım kalıtsal hastalıkların ve genetik bozuklukların tespit edilmesinin mümkün olduğunu söyledik. Lakin bu ne yazık ki tüm hastalıklar ve genetik farklılıklar için geçerli değil. Örneğin down sendromu, sadece bebek anne karnındayken yapılan testlerle tespit edilebiliyor.
Bu tıp genetik farklılıkların, hastalıkların ve kromozom bozukluklarının tespit edilmesi için gebelikte farklı haftalarda farklı testler yapılabiliyor. Gebelikte genetik tarama ve teşhis olarak anılan bu testler kapsamında ultrasonografi ile pek çok hastalığa dair bulgular tespit edilebiliyor. Ayrıyeten gebeliğin 10. haftasından sonra uygulanan birtakım testlerle de kıymetli tarama ve teşhis süreçleri gerçekleştiriliyor.
- İkili, üçlü ve dörtlü tarama testleri: Başta down sendromu olmak üzere pek çok hastalığa yönelik tarama testleridir. Bu testler teşhis için değil tarama emelli yapılır ve muhtemel risk durumlarının tespit edilmesi durumunda daha ayrıntılı teşhis testleri uygulanıyor.
- Özgür fetal DNA testi: Bu test de güvenilirliği yüksek bir tarama testi olarak kabul ediliyor. Üstte bahsettiğimiz durumlarda down sendromu üzere hastalıklara yönelik kuşkular varsa, bu test uygulanıyor.
Üstte kelamını ettiğimiz testlerde önemli bir kuşkuya rastlanması durumunda, gebeliğin hangi haftasında olunduğuna bağlı olarak direkt tanıya yönelik daha ayrıntılı testler yapılıyor. Bunlar;
- Koryon villus biyopsisi (10-12 hafta)
- Amniyosentez (15-21 hafta),
- Kordosentez (19-39 hafta)
Bu teşhis testleri ile birlikte, şayet bebekte önemli bir kalıtsal bozukluk, genetik farklılık ya da hastalık varsa, tespit edilmiş oluyor.
Kaynaklar;
Prof. Dr. Başkan Koç, Prof Dr. Murat Yayla, Prof. Dr. Rukset Attar