Amerika Birleşik Devletleri’nin Missouri eyaletinde bulunan Kansas City’de yaşayan 56 yaşındaki bir çiftçinin 7 yıl evvel başına gelen bir olay sayesinde insanların daha evvel olmadığı halde kırmızı ete karşı alerji geliştirebilmesinin mümkün olduğu ortaya çıktı.
Hamburger yedikten saatler sonra belinde ve kollarında kızarıklar fark eden bahtsız adam birinci evvel bunun sebebini anlamadı; sonuçta bahsi geçen alerjinin yani Alfa-gal sendromunu (AGS) semptomlarını kolay bir kene ısırığından ayırt etmek pek de kolay değil. Kurdeşen ve kızarıklıklar her içinde et bulunan bir yemek yediğinde ortaya çıkmıyor ya da bir hafta içinde birkaç kere ortaya çıkabiliyor ve hatta nadiren bu problemlere nefes darlığı da eşlik ediyordu. Mevsimsel alerjiler ve 21 yaşında kaptığı HIV hastalığı sebebiyle epey karmaşık bir hastalık geçmişine sahip olan adam, yıllarca semptomları için pek çok doktora görünse de hastalığına kesin bir tespit konulamamıştı. Şimdiye kadar.
ABD’nin birtakım bölgelerinde yaşayan insanların yaklaşık yüzde 3’ü AGS semptomları gösteriyor
Yıllarca şikayetleri sebebiyle doktora gitmek zorunda kalan adama pek çok tahlil önerildi. Kıyafetlerini yıkadığı deterjanını değiştirdi ve yeni kıyafetler aldı; lakin bu tedbirler hiçbir işe yaramadı. Besin alerjisi olabileceği mümkünlüğü ise daha tabip ziyaretlerinin en başında listeden çıkarıldı; zira adamın başına gelenin tersine, bir yiyeceğe alerjiniz olduğunda semptomları yiyeceği yedikten saatler sonra değil dakikalar içinde gösterirsiniz. Öte yandan bu adamın başına gelen şey daha evvel duyulmamış bir olay da değil. ABD’nin kimi bölgelerindeki nüfusun yaklaşık yüzde 3’ünün AGS ile alakalı tıpta semptomlara sahip olduğu bildiriliyor; lakin yaygınlığı hakkında hala daha çok az şey biliniyor. Hiç elbet insanlık tarihi boyunca uzanan bir hastalık için araştırmacılar ise yalnızca son 20 yıldır ayrıntılı araştırmalar yapıyor.
2002 yılında, kanser ilacı cetuximab ile tedavi edilen kanser hastalarında alerjik reaksiyonlara dikkat çeken alerji araştırmacısı Thomas Platts-Mills belli etlere ve et eserlerine karşı alerjik tepki yaşadığını sav eden şahıslarla karşılaşmış; fakat o sırada ikisi ortasında rastgele bir irtibat kuramamıştı. Ortadan geçen yıllarla birlikte ABD’de önemli cetuximab tepkileri olayları da artış göstermeye devam etti. En sonunda 2008 yılında Platts-Mills, sorunun temel nedeninin galaktoz-alfa-1,3-galaktoz ismi verilen bir karbonhidrata karşı IgE antikor reaksiyonu, yani kısaca alfa-gal sendromu olduğunu tespit etti. İnsanlarda bulunmasa da pek çok çeşitli hayvanda bulunan bir şeker olan alfa-gal; bir biçimde kemoterapi tedavisini elde etmek için kullanılan transgenik farelerden transfer ediliyordu. Alerjilerin ekseriyetle bedenin tanımadığı bir proteine reaksiyon göstermesinden kaynaklandığını düşündüğümüzde, alerjik bir yansıyı tetikleyebilecek bir karbonhidratla karşılaşmak epey sıra dışıydı.
Bu gizem çözülmüş olsa bile hastaların bu hassaslığı nasıl geliştirdiği birinci etapta çözülemedi; lakin bunun neden olabileceğine dair birkaç argüman mevcuttu. Bu argümanlardan birisi Amerikan kenesi (Amblyomma americanum) tarafından taşınan bir hastalık olan Rocky Mountain benekli humması hadiseleriyle kuşkulu bir biçimde örtüşen bir olaylar modeliydi. İkincisi ise sığır eti yedikten sonra şiddetli alerjik tepkiler gösteren bir avcıyla baht yapıtı denk gelmekti. Aslında kuşkulu olan Platts-Mills, adama kene ısırıklarını sordu ve aldığı yanıtla olayın iç yüzünü yavaş yavaş anlamaya başladı. Bununla birlikte araştırmacıyı nihayetinde ikna eden şey, hastalıkla ilgili kendi ferdî tecrübesi oldu. İsteksizce kuşkularını test etmeye çalışan Platts-Mills, meskeninin yakınındaki dağlarda bir yürüyüşe çıktı ve şahsen kendisi bir kene tarafından ısırıldı. O yılın ilerleyen vakitlerinde Platts-Mills’te kuzu pirzolası, çok tanıdık bir alerjik tepkiye neden oldu.
AGS’nin daha güzel anlaşılması için daha fazla araştırmaya muhtaçlık var
Günümüzde bilim adamları, insanları kuzu ve sığır eti üzere etlerde bulunan karbonhidratlara karşı hassaslaştıran şeyin kene tükürüğündeki proteinlere yapışan alfa-gal olduğundan eminler. Yemek pişirmek onu yok etmeyi başaramadığı için alfa-gal bedenimizin içine girdiğinde bedenimiz buna çok reaksiyon gösteriyor. Kısa bir müddet evvel olayı açıklanan çiftçiye gelecek olursak; uzun bir arayışın akabinde sonunda durumun ne olduğunu anlayan hekimleri buldu. Belirtiler birinci ortaya çıktıktan yedi yıl sonra bir arkadaşı ona AGS’den bahsetti. Bunun üzerine hasta, tabiatı gereği işinin yaygın bir tehlikesi olan kenelerle ilişkiyi epeyce süratli bir formda kurdu. Bunu takiben diyetinden kırmızı eti çıkaran çiftçi, 8 yıldır alfa-gala bağlı rastgele bir alerjik tepki göstermedi.
Öteki bir yandan araştırmalara nazaran nispeten yeni bir hastalık olan AGS’ye dair yaygınlığı ile ilaçlara ve bileşenlerine karşı potansiyel tepkiler üzere, öteki hastalıklar ve tedavilerle etkileşimleri hakkında öğrenecek çok şeyimiz var üzere duruyor.
