Nükleer güç ve iyonlaştırıcı radyasyona dair faaliyetler üzerinde düzenleme, kıymetlendirme, yetkilendirme, denetleme faaliyetleri ve yaptırımları uygulayabilme yetkisini, Nükleer Düzenleme Kurumunun yetki, sorumlulukları ile nükleer ziyanlar hakkında hukuksal sorumluluk üzere yetkileri kapsayan Nükleer Düzenleme Kanunu Teklifi, Genel Kurul’da kabul edildi. Düzenleme ile ayrıyeten nükleer güç ve iyonlaştırıcı radyasyonla alakalı yürütülecek faaliyetlerle ilgili genel unsurlar de gözden geçirilecek.
Buna nazaran yeni kanun ile birlikte nükleer güç ve iyonlaştırıcı radyasyonla alakalı faaliyetler ve bu faaliyetlerle ilgili kişi, tesis, aygıt ve hususlar düzenlene kapsamına alınırken, nükleer ziyana dair tüzel sorumluluk kararlarının uygulanmasına dahil olmayan tamınlar için de Paris Kontratı’nde bulunan tariflere başvurulacak.
Türkiye’nin kabul ettiği nükleer garantiye dair muahede ve mukaveleler temel alınacak
Yeni Nükleer Düzenleme Kanunu’na nazaran rastgele bir nükleer güç yahut nükleer husus ile ilgili faaliyet yürütecek olan bireyler, Türkiye’nin kabul ettiği nükleer garantiyi husus edinen milletlerarası muahede ve kontratlara uymak zorunda olacak.
Çalışanların, halkın, etrafın ve gelecek jenerasyonların radyasyona maruz kalma riskini içeren bütün faaliyetlerde ise faaliyetin kişisel yahut toplumsal açıdan fayda sağlaması, faaliyet nedeniyle maruz kalınabilecek radyasyon dozlarının olabilecek en düşük düzeyde olması ve bu radyasyon dozlarının Nükleer Düzenleme Kurumu tarafından belirlenen doz hudutlarını aşmaması üzere hususlar temel alınacak.
Nükleer güç ve radyasyon faaliyetleri ile bu faaliyetlerle ilgili şahıslar, tesis, aygıt ve unsurlar güvenlik, emniyet ve nükleer garantinin sağlanması ismine düzenleyici denetimden geçecek. Dereceli yaklaşım temel alınarak, düzenleyici denetime ait verilecek muafiyetler ile bu muafiyetlerin sonlar ve şartları, güvenlik ve emniyetle ilgili gerekleri karşılayacak biçimde, Nükleer Düzenleme Kurumu tarafından yönetmelikle belirlenecek.
Radyasyondan etkilenmesi mümkün şahıslar bilgilendirilecek
Düzenleme kapsamındaki faaliyetlerde ise güvenlik ve emniyet konusu öncelikli olacak. Buna nazaran çalışanların, halkın, etrafın ve gelecek jenerasyonların radyasyona maruz kalması ihtimalini bulunduran her türlü faaliyette, bu mümkünlük tarafından etkilenmesi beklenen olan bireylerin mevzuya dair bilgilendirilmesi temel olacak.
Nükleer tesisler, radyasyon tesisleri yahut radyoaktif atık tesislerinin kurulacağı bölgelerin de Nükleer Düzenleme Kurumu’nun onayından geçmesi gerekecek. Bununla birlikte Nükleer Düzenleme Kurumu, yetkilendirilen şahıslara başka şahıslar tarafından verilecek hizmetler yahut güvenlik, emniyet ve nükleer garantiyi etkileyebilecek başka faaliyetler için de yetki evrakı alma mecburiliği getirebilecek. Yetkilendirilen şahıslar ise faaliyet ile ilgili misyonları sona ermeden, faaliyetin meydana geldiği yer yahut tesisleri, nükleer maddeyi, radyoaktif kaynağı ve radyoaktif atığı gözetimsiz kalacak formda bırakıp gidemeyecek.
Türkiye’de üretilmiş olan ve kullanım müddeti dolduğunda iadesinin yapılması koşulu ile ihraç edilmiş radyasyon kaynaklarında ise, radyoaktif atıkların transit geçişine ve doğal radyoaktif unsurların bulaşmış olduğu materyalin ithalatında kelam konusu karar geçerliolmayacak. Bununla birlikte radyoaktif atıkların etrafa salınması da kelam konusu olmayacak.
İşletenler 80 milyon euro bedelinde sigorta yaptıracak
Radyoaktif atık idaresi özel hesabından; radyoaktif atık bertaraf tesisi kurulabilecek alanların belirlenmesi ve ilgili saha çalışmaları, radyoaktif atık bertaraf tesisinin tasarımı, yetki alınması, inşası, işletilmesi, bakımı, kapatılması ve düzenleyici denetimden çıkarılması, belirtilen maksatlara yönelik araştırma ve geliştirme faaliyetleri, süreçlerinin gerçekleştirilmesi için de Türkiye Güç, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu’na (TENMAK) ödeme yapılacak.
Öte yandan nükleer ziyanlara ait tüzel sorumluluk da düzenlemeden geçecek. Düzenlemeye nazaran nükleer hadiselerin yol açtığı nükleer ziyanlar hakkında, bu kanunda karar bulunmayan durumlarda Paris Sözleşmesi’nin kararları geçerli sayılacak.
Bunlara ek olarak bir de işletene sigorta yaptırma yahut teminat verme mecburiliği gelecek. İşletenler 80 milyon euro pahasında sigorta yaptırmakla yükümlü olacakken, bir de Nükleer Teknik Takviye Anonim şirketi kurulacak.
Türkiye’ye nasıl girdiği bilinmeyen atıkların bulunduğu ve İzmir’de bulunan ‘Türkiye’nin Çernonbili’ni ziyaret ettiğimiz görüntümüz
