Yeni serimiz “Tarih Bunu da Gördü” ile birlikte, Dünya tarihi üzerinde iz bırakmış figürleri bir kere daha gün ışığına çıkarıyoruz. Bu seride en uygunundan en berbatına tarihte yer alan tüm enteresan karakterleri ve yaptıkları şeyleri sizlere aktaracağız.
Yazı dizimizde yer alan ikinci isim ise Kore’nin -ve pek çok şahsa nazaran tarihin- en yeterli deniz kumandanlarından olan Amiral Yi Sun-Sin (ya da Yi Soon-Shin, Kore harflerini Latin harflerine çevirirken farklı karşılıklar kullananlar var).
Bu noktada bir şeyi açıklığa kavuşturmak gerekiyor: Yi Sun-Sin kendi periyodundaki bütün Kore kaynaklarında kusursuz ve epik biri olarak anlatılır. Haydi Kore’yi kurtardı sonuçta diyelim, Çin kaynaklarında da övülür. Haydi Çin o periyot Kore ile müttefikti, adamın denizi gemileriyle ve cesetleriyle doldurduğu Japonlar bile adamı övüyor. Kendisi ile ilgili en objektif kitap yeniden kendisinin yazdığı otobiyografisi, o denli tesirli bir başkan aslında.
“Oğlum ne işin var askerlikle falan?”
Aslında Yi Sun-Sin hayli esaslı ve güçlü bir ailenin oğlu olarak dünyaya gelmişti. 1545 yılında Seul’de doğan Yi, 200 yıldır görece ferah içinde yaşayan Kore toplumunda, Konfüçyen görüşlere nazaran bir eğitim alıp yönetici olabilecek iken asker olmayı seçmişti. O periyotta askerlik soylular tarafından beğenilmezdi. Asker olan soylular da akademilerden süratlice mezun edilip, ATM yüzbaşısı olarak rahat masabaşı işlere tayin edilirdi.
Yi Sun-Sin ise ülkenin kuzeyinde yer alan, Curçen kabilelerinin gidip gelip yağmaladığı topraklarda görevlendirilmişti. Bu küçük vazife, Yi’nin bir asker olarak sivrildiği, “İki dakika şu adama ihanet etmeyin de ülkenizi bir kurtarsın” dedirten öyküsünün başlangıcı oldu.
Kendisine verilen küçük ve bakımsız birliği sıkı eğiten, Curçenleri durdurmak için de gerilla taktikleri ve tuzaklar hazırlayan Yi, en sonunda bu bölgede halkın can ve mal güvenliğine ziyan veren yağmacıların sonunu getirmeyi başarmıştı.
Hiçbir Muvaffakiyet Cezasız Kalmaz
Öykümüzün birinci onur mahrumu bireyi de bu noktada karşımıza çıkıyor. Kim bu? Yi’nin garnizon kumandanı diyebileceğimiz bir kişi. Kendisi Yi Sun-Sin’in fazla öne çıkmasından ötürü rahatsız, meclisteki irtibatları sayesinde aslında rütbe almasını engellediği Yi Sun-Sin’i daima olarak göz arkası ediyor ve acil takviye/destek isteklerine karşılık vermiyor. Akabinde da Yi’yi savaştan kaçmakla suçlayarak mahkemeye gönderiyor.
Azap gören Yi’nin hatasız olduğu anlaşılsa da rütbesi en alt düzeye indiriliyor. Böylelikle Yi’nin ayak işleri yapacak bir asker olması sağlanmaya çalışıyor. Ne var ki altını çamura buladığınızda altın tekrar de altındır, su tutulduğunda tekrar parlar. Yi’nin mesleği de o denli oldu.
Yine orduya döndüğünde deniz kuvvetlerindeki eski bir rakibi, donanmanın yenilenmesi sürecinde iş bitirici bir subaya muhtaçlık duyduğu için Yi’yi yanına almıştı. Bu vazifeye büyük değer veren Yi, askerlerini sıkıca çalıştırırken tersane bölgesinin de problemsiz işlemesini sağlıyordu.
Aaa ne hoş Japon gemileri
Kore’de bunlar yaşanırken, Japonya’nın bütünlüğünü sağlamış olan İmparator Toyotomi Hideyoshi, Çin’deki Ming Hanedanlığı’na ilişkin toprakları gözüne kestirmişti. İstila için de en kestirme yol olarak Kore’den transit geçmek olarak gözüküyordu. Bunun için Kore’ye elçiler yolladı ve hudutların açılmasını istedi.
Doğal Kore tarafı bunu kabul etmedi çünkü hem Çin ile kıymetli ticari ve dostluk ilgileri vardı, hem de ülke nüfusu kadar Japon askerinin ülkeden geçişine müsaade vermek çok çok büyük bir risk idi. Sonuçta bu adamlar Civ 5 atmıyor ki savaş açınca hudutların dışına ışınlansın askerler.
Japonya (daha doğrusu imparator) bu duruma çok sonlandı ve Kore’yi istila etmeye karar verdi. Bunun için de donanmasının harekete geçmesini istedi. Japon ordusunun yüzlerce gemisi, içinde binlerce askerle yola çıktı. Bir grup havalı samuray ağabeylerin dışında, tüfek gibisi ateşli silahlar kullanan Japon denizciler ile dolu donanma denize açıldı.
Won Kyon isimli Kore amirali, Japon gemileri yaklaşana kadar bekledi. Bir gözcü bile göndermeyen Kyon, Japon donanmasının görüşme yapmak, hatta sundukları ülkelerinden geçiş talebi için özür dilemek istediğini düşünüyordu. Yaklaşan gemilerden inen silahlı askerler ise bu görüşün yanlış olduğunu çok seri biçimde kanıtladı. Japon ordusu Kore’ye girmiş ve ülkede adeta terör estirmeye başlamıştı. Kyon, donanmanın geri kalanındaki gemilerin Japon eline geçmemesi için batırılmasını emretti.
Hepiniz gelin, alayınız gelsin
Amiral Yi ise daha farklı bir görüşteydi. Ona nazaran Kore savaşmadan teslim edilemezdi. Kendi küçük donanması ile birlikte Japon donanmasının başına musallat oldu. Daha güçlü gövdeye ve daha uzun menzilli toplara sahip olan Yi, Kuğu Kanadı ismi verilen bir taktikle denizlerde namını duyurmaya başladı.
Daha evvel hiç deniz savaşı yönetmemiş olmasına karşın yetenekli bir kumandan olan Amiral Yi, savaşın birinci gününde tam 43 Japon gemisini batırmayı başardı. Bu esnada kendi tarafındaki tek zaiyat ise kendi kendini yavaşça yaralayan bir askerdi.
Yi’nin Kuğu Kanadı savaş tekniğinde önden öncü bir birlik gidip düşmanları peşine takıyor, sonrasında da Kore donanmasının menziline girmelerini sağlıyordu. Bir yay üzere kapanan Kore donanması, üstün menzilini kullanarak düşmanlarını bozguna uğratıyordu.
Araştırma geliştirmeyi de ben yapayım pekala
Amiral Yi, Kore halkı ortasında bir kahraman olmaya başlamıştı. Savaştan -daha doğrusu katliamdan- kaçanlar Yi’nin garnizonuna sığınıyordu. Yi de bu mültecilere bir teklif sundu ve çeşitli hizmetleri yerine getirmeleri karşılığında muhafaza kelamı verdi. Bu hizmetler ortasında hasta bakmak, yaralılarla ilgilenmek, tarım ve üretim yapmak yer alıyordu.
Tarihe geçen meşhur kaplumbağa gemilerini yapan isimlerden biri olan Yi, tıpkı vakitte Kore’nin işe fayda birinci ateşli silahlarını da kendi denetimindeki adada bulunan bu mülteci ar-ge merkezlerinde üretmişti. Adalar adeta sanayi ihtilali yaşamıştı: bu bölgelerde artık demir personelliği üzere zanaatlar da yapılıyordu.
Bıraksak 20 yıla Japonya’yı ele geçirecek üzere duran Amiral Yi’yi bir defa daha bırakmadılar. Kore senatosundaki bir Japon casusu, Japon bir generalden geldiğini söylediği bir notla ortaya çıktı. Buna nazaran, Japon komutanın bir rakibi, nakliye gemileri ile açıktaydı ve Amiral Yi için kolay bir maksat olabilirdi. Yi bu duruma gülüp geçti ve bu tuzağa düşülmemesi gerektiğini belirtti. Sonuç? Buyrun aşağıya.
Yeniden mi başa dönüyoruz?
Yi, bu tuzağa düşmediği için vazifesinden alındı ve ihanetle suçlandı. Aslında koca Kore’de savaş kazanabilen tek adamı idam edelim diyenlere kuşkuyla bakılması gerekirken meclis bu mevzuda çok hevesliydi. Neyse ki birkaç nüfuzlu dostu ortaya girerek idam edilmesini engelledi. Sonrasında Yi bir sefer daha en alt düzeyden askeriye saflarına dahil edildi ve cepheye gönderildi.
Bu esnada Kore’de donanmanın denetimine Won Kyon getirildi, hani şu birkaç paragraf üstte kendi donanmasını savaşmadan yok eden amiral. Yi’nin misyonunu kaybetmesine neden olana misal bir tuzağa, o güne kadar Yi’nin donanmasına kattığı bütün gemileri alıp en kısa müddette düşen Kyon karşısında savunmasız yük gemileri değil, 500 gemilik dev bir armada buldu.
Öncü göndermek kavramına reaksiyon olarak dünyaya gelen Kyon, duruma lakin iki donanma karşı karşıya gelince uyandı. Bu noktada da direkt atak buyruğu verdi. Günlerce tam gaz denizde ilerleyen donanmanın ise mecali yoktu. Sonuç olarak Kore donanmasından geriye neredeyse hiçbir şey kalmayan bu savaş, Kore için sonun habercisiydi.
Hala umut var
Bütün bunlar olurken Yi ise bir sefer daha kendisine yöneltilen suçlamalardan aklandı ve amiral rütbesine geri döndü. Donanma ismine elinde bir şey kalmamış olan Kore’nin gemilerinin sayısı hayli azalmıştı. Bunun üzerine Kore idaresi de donanmanın lağvedildiğini açıkladı.
Yi ise bu durumu kabullenmediğini, hâlâ 13 gemisi olduğunu ve kendisini vefata hazırlayarak denizleri savunmaya devam edeceğini bildirdi. Bu noktada Çin de ufak da olsa bir donanma ile Kore’ye yardım etmeye karar vermişti. Artık son bir savaş için herkes hazırlıklarını devam ettiriyordu.
Yi, son savunma için elindeki çok kısıtlı kaynakla tek bir talihi olduğunu biliyordu. Bunun için günlerce yıldız haritalarını, deniz haritalarını ve raporları inceledi. Kore’nin bahtını belirleyecek olan son savaşın yerini en sonunda seçti: Myeongyang Boğazı.
Myeongyang: Denizlerde geçen 300
Yi’nin seçtiği Myeongyang (Kükreyen Boğaz) Boğazı’nın değişik bir özelliği vardı. Burada akıntı her üç saatte bir istikamet değiştirirdi. Japon gemilerinin de hareket yapmakta çok yeterli olmamasına güvenen Yi, burayı düşmanlarını bekleyeceği yer olarak seçti.
Aslında Japon donanmasını gören Kore donanması başta savaşa girmekten çekinmişti lakin Yi, kendi amiral gemisi ile savaşa girdi. Sonrasında da öbür gemiler peşinden savaşa girdi. Kendi gemilerinden gelen dikkatsiz atışlar, Japon amiral gemisinin batmasına neden oldu. Bunun üzerine Japon donanması çekilmeye başladı lakin boğaz tüm gemiler için gereğince büyük değildi. Ayrıyeten akıntının da tarafı değişmişti. Sonuç olarak Japon donanması kendisiyle çarpışarak savaşı kaybetti. Yi ise bir kere daha tek bir zayiat bile vermemeyi başardı.
Bu zaferin akabinde, tahminen de savaşın bahtını gerçek manada değiştirebilecek tek şey oldu ve Japonya’nın imparatoru olan Hideyoshi öldü. Sonrasında Japon tarafı savaşmaktan vazgeçti, askerlerini ziyan görmeden ülkelerine geri getirmenin bir yolunu aramaya başladılar. Koreliler ise tam 6,5 yıl boyunca ülkelerini yakıp yıkan, halkın kıymetli bir kısmını katleden Japonlara o denli kolay bir çıkış sunmuyordu.
Ve son savaş geldi çattı
Kore’den çekilmeye çalışan Japon ordusu ile Yi’nin donanması son kere karşı karşıya geldiğinde, aslında Kore ile Japonya ortasındaki savaş sona ermişti lakin bu haber şimdi cepheye ulaşmamıştı. Yi ve Çinli müttefikleri, Japon donanmasıyla burun buruna geldiğinde artık bu haberin gelmesinin de bir ehemmiyeti yoktu.
Çinli amiral, Japonlar ile denizde savaşmamıştı. Bu yüzden Yi’nin daima kaçındığı formda direkt akın yaptı. Sonrasında Çinli amirali kurtarmak için Yi saldırdı. Sonrasında ise Japonlar Yi’nin peşine niyet bu kere Çinli kumandan yardıma geldi.
Gece uzunluğu süren savaşın akabinde gün ışıkları kendini gösterdiğinde, Japon donanmasının ne kadar makûs durumda olduğu görülüyordu. Kore donanması Japonları kovalarken Yi, savaş davullarını kendisi çalıyordu.
Son çatışmada başıboş bir mermi ise Yi’yi buldu. Kore’nin son umudu olan adam, son nefesinde “Savaşı kazanmak üzereyiz. Davulları çalmaya devam edin” dedi. Yi’nin oğlu babasının zırhını kuşandı ve donanmanın moralini korumak üzere babasıymış üzere davulu çalmaya devam etti.
En sonunda, Yi’nin değeri anlaşıldı
Savaşın akabinde Çin amirali, zaferi kutlamak için Yi’nin gemisine yanaştı. Onu karşılayan ise Yi’nin oğlu oldu. Bu sahneyi görür görmez ne olduğunu anlayan Çinli amiral güverteye kapaklanarak ağlamaya başladığında, “Ölümünde bile hayatımı kurtardın” diyordu.
Kore’nin özgürlüğü için savaşan Yi, bu özgürlüğü kendisi hiç göremedi. Doğduğu kasabaya geri getirilen naaşını görmek için binlerce Koreli bölgeye akın etti. Çinli amiral Yi için övgülerle dolu bir şiir yazdı. Hatta Kore Hükümdarı ve meclisi de Yi’nin prestijini iade etti. Hayatı boyunca hakkı yenen, acı çektirilen, hakir görülen Amiral Yi Soon-Shin, Kore’de sadakatin lordu olarak anılacak ve sonsuza kadar ülkenin en büyük kahramanları ortasında yer alacaktı.
