Beşerler sıhhat, lezzet, tabiata hürmet, vicdani nedenlerle çeşitli beslenme biçimlerini hayatlarına entegre ediyorlar ve bilinçlenme arttıkça baskın beslenme hallerinde azalma yaşanıyor. Bu da vegan, vejetaryen üzere diyetleri benimseyenlerin sayısını süratle artırıyor.
Günümüzde büyük çoğunluk “hepçil(omnivor)” olarak beslense de aslında milyonlarca insanın dahil olduğu farklı beslenme çeşitleri bulunuyor. Bilhassa hayvan haklarına verilen ehemmiyet arttıkça uzak gelecekte bitkisel yüklü beslenmenin ağır basacağı kestirim ediliyor.
Beslenme biçimleri:
- Veganlık
- Vejetaryenlik
- Lakto vejetaryenlik
- Ovo vejetaryenlik
- Vejetalyenlik
- Pesketaryenlik
- Fleksitaryenlik
- Frutaryenlik
- Paleoluk
- Jainlik
- Gezgensellik
Her şey hayvanların düzgünlüğü için: Veganlık
Hiçbir formda hayvansal eser tüketmezler. Hatta buna bal da dahildir. Bu durum yalnızca beslenmeyle hudutlu değildir; deri ve kürk giymeyi tercih etmezler, hayvansal deney yapılmış eserleri kullanmazlar.
Veganlığın katı olmayan versiyonu: Vejetaryenlik
Kırmızı, beyaz, balık fark etmeksizin hiçbir eti tüketmezler ama süt, yoğurt, peynir, bal üzere hayvansal eserleri yerler. Deri, kürk kullanımında bir kısmı hassas olabilse de hepsini içermemekte.
Yumurta yemeyenler cemiyeti: Lakto vejetaryenlik
Et tüketmemeye devam ederler, süt eserlerine de kapıları açıktır lakin yumurta tüketmezler. Aslında yumurtanın teknik olarak “tavuk regli” olması ve de erkek civcivlerin canlı canlı öldürülmesi bu kararın alınmasında tesirli.
Yumurta olmadan asla: Ovo Vejetaryenlik
Yeniden hiç et yemezler, süt eserlerini de tüketmezler ama yumurta tüketmeye devam ederler.
Atanamamış veganlar: Vejetalyenlik
Beslenme biçimi olarak veganlardan farkı yoktur ama kürk, deri üzere hayvansal eserleri kullanabilirler.
Rakı-balıktan ödün vermeyenler: Pesketaryenlik
Sözün kökeni Latincede “balık” manasına gelen “piscis”e dayanıyor. Beslenme biçimleri vejetaryenlere çok benziyor, tek ayrıştıkları nokta ise balık eti tüketip tüketmemeleri. Balık ve deniz eserleri tüketen pesketaryenlerin birçoklarında bir gün vejetaryenliğe geçiş yapma isteği bulunur.
Vejetaryenlerin “esnek” olan versiyonu: Fleksitaryenlik
Et yemiyor olsalar da bu mevzuda çok katı değildirler, ortada küçük kaçamak yapabilirler. Bazıları zorunda kaldıkları için bazıları et tadını özledikleri için yiyebilmektedirler.
Pişmiş yahut işlenmiş meyve ve zerzevatları tüketmeyenler: Frutaryenlik
Hatta kısmından bile koparmazlar, yere düşen meyve ve sebzelerle beslenirler. Bunun daha sağlıklı ve doğal olduğunu savunurlar.
Namıdiğer “Mağara Adamı Diyeti”: Paleoluk
Öbür isimleriyle “mağara adamı diyeti”, “taş evresi diyeti” yahut “avcı-toplayıcı diyeti”, çağdaş yiyecekler dahilinde olmak üzere Paleolitik Çağ’da yaşayan insanların yediği yabani bitkiler ve hayvanlar ile beslenmekten oluşur.
Diyetin en kıymetli ögelerden bir tanesi Paleolitik Çağ’da bulunmayan yiyeceklerden uzak durmaktır. Örneğin, işlenmiş hayvansal besinler (tereyağ, süt, yoğurt, vb.), buğday eserleri, baklagiller, rafine yağlar (sebze yağı, mısır yağı, kanola yağı, margarin, vb.) ve rafine şeker bunlardan bazılarıdır. Paleolitik diyeti 2010 yılından sonra, 21. yüzyılın moda diyeti haline gelmiştir.
Bakterilere bile ziyan vermeyenler: Jainlik
Jainizm aslında bir din. Bu dinin mensupları, hiçbir canlıya ziyan vermemeye odaklandığı için mikroorganizmalara bile ziyan vermemeye çalışırlar. Hatta bu yüzden maske taktıkları bile olur. Üstelik kimi bitkilerin hasadında küçük canlılar öldüğü için o bitkileri yemezler.
Jainler gün batımından sonra da yemek yememeyi tercih edebilirler, nedeni epeyce enteresan: Karanlıkta ortaya çıkan küçük mikroorganizmaların vefatına neden olabileceğine inanıyorlar. Natürel her Jain bu kadar katı değildir, katılık derecesi şahıstan bireye değişir.
Her şey Dünya’nın yeterliliği için: Gezgensellik
16 ülkeden 37 araştırmacının bir ortaya gelip gezegen için en yeterli olan beslenme halini oluşturmasıyla ortaya çıkan bir beslenme tipidir. Tabiata yarar sağlamak bu diyette çok değerli.
Günde ortalama 2500 kalori almayı tavsiye eden bu diyette hayvansal eserler büyük ölçüde yasak olsa da büsbütün yasak değil. Öbür tüm beslenme biçimlerinin “orta yolunu bulmuş hali” diyebiliriz.
