Bir evvelki içeriğimizde 1929 yılının birinci dört ayı olan ocak, şubat, mart ve nisan ayına bir vakit seyahati gerçekleştirmiştik. Acısıyla tatlısıyla tamamladığımız 1929 yılının birinci dört ayına; ikinci dört ay ile devam ediyoruz.
Birinci seyahatimizde siz takipçilerimizin “neden bilhassa 1929 yılına seyahat yaptık” gibisinden bir soru sorduğunu duyuyor üzereyiz. Bu sorunun yanıtını “1929 yılına olan seyahatimizi bitirdiğimizde anlayacaksınızdır” diye umuyoruz. Ayrıyeten sizler için seyahatimizin aralık ayında da neden 1929 yılı olduğuna dair bir açıklama yayınlayacağız. Artık hazırsanız, lütfen kemerlerinizi bağlayınız. Seyahatimizin ikinci kısmı başlıyor…
Birinci bölünmü okumayanlar aşağıdan seyahate başlasın:
Mayıs 1929
2 Mayıs: Charlie Chaplin’e saçını boyatan hayat, bize neler yapmaz
3 – 4 Mayıs: Artan diş macunu reklamları ve bu haber, hımm…
Soldaki haberde Amerikalı bilim insanlarının birinci medeniyet merkezi olarak MIsır ve etrafını keşfettiğini görüyoruz. Sağdaki haberde ise insanların diş sıhhatine dikkat etmezse 50 sene sonra takma diş kullanmak zorunda kalabileceği aktarılıyor. Bu haberin öncesi ve sonrasında gazetelerde sıklıkla diş macunu reklamları yayımlandığını da düşünürsek; ticaret kokan bir haber olarak düşünebiliriz.
11 Mayıs: Türk futbolunda değişen hiçbir şey yok, her şey bildiğiniz üzere
Fenerbahçe ile Galatasaray ortasında oynanan futbol maçında tekrar beklenen oldu, tatsız olaylar yaşandı. Çok centilmence başlayan maç; kolu ve ayağı kırılmış oyuncular ile son buldu. Ayrıyeten maçın bitimine az bir müddet kala alanda önemli bir hengame da yaşandı.
14 Mayıs: Hayat pahalılığına karşı üretilen son tahlil: Gazete kuponu
Cumhuriyet Gazetesi’nin 14 Mayıs 1929’da başlattığı uygulamadan kısaca bahsetmek istiyoruz. Gazetenin her basımında ufak bir kupon ekleniyor. Ayrıyeten gazetenin bir sayfasında da mutabakatlı dükkanların listesi bulunuyor. Mutabakatlı dükkanlardan alışveriş yaptığınız vakit, alışverişin cinsine nazaran %10, %20 ya da %30 indirim kazanıp daha az ödüyorsunuz. Gazete haberlerine bakacak olursak şayet; uygulama halk tarafından bir epey talep görmüş.
16 Mayıs: Halk, ucuzluk kuponlarına çok ağır talep gösteriyor
Ucuzluk kuponlarının tüm okuyucuları (karii) sevindirdiği söz edilirken; sağ tarafta ise kuponların hangi dükkanlarda kullanılabileceği ve indirim oranları listeleniyor.
16 – 29 Mayıs: Eski yazı büsbütün rafa kalkıyor!
Sol taraftaki haberde bir erkeğin aslında bayan çıkması durumu haberleştirilmiş. Haberin ayrıntılarında bayan, adamın iki çocuğunun babasının bu kişi olduğunu argüman ediyor. Açıkçası bu haberi bizler yorumlayamadık ve sizlere havale ediyoruz. Başka haberde ise artık devlet kurumlarında katiyen eski yazının kabul edilmeyeceği hatırlatılıyor.
25 Mayıs: Ağır talep üzerine artık günde 1 kupon yerine 3 kupon veriliyor
25 Mayıs 1929 itibariyle günde 3 kupon verilirken; listelenen dükkanların da sayısının arttığını görebiliyoruz.
Haziran 1929
6 – 8 Haziran: İngiliz parasının yükselmesi sonucunda besin eserlerine artırım gelmeye devam ediyor
Soldaki haberde, ön dişlerini çektirmektense intharı tercih eden bir bayanın haberine yer verilmiş. Kimsenin günahını almak istemeyiz lakin bu diş haberleri pek de temiz durmuyor üzere güya… Öteki haberde ise İngiliz parasının yükselmesi sonucunda şekere gelen artırımdan bahsediliyor. Yalnızca şekere değil, birçok besine önemli artırımlar gelmektedir.
6 Haziran: Müjde, Ankara’ya telefon geliyor!
Soldaki haberde Ankara’nın telefon altyapısının neredeyse tamamlandığı ve bu ay içinde telefonların çalışmaya başlayacağı haberi veriliyor. Sağdaki haberde ise bankalarda günümüz tabiriyle “tırnakçılık” yapan bir bayanın kıssası anlatılıyor.
12 – 19 Haziran: Namusmetre!
Soldaki haberde Amerikalı ünlü oyuncu John Gilbert’ın o günlerde en yeterli öpüşen erkek olduğu tez ediliyor. Öteki haber hakkında ise rastgele bir yorumda bulunmak istemiyoruz. Amerika’da namusmetrenin icat edildiği tez ediliyor.
18 – 21 Haziran: İstanbullular’ın sıklıkla kullandığı T4 sınırı açılıyor
Günümüzdeki ismiyle T4 Topkapı – Mescid-i Selam Tramvay Çizgisi’nin bir kısmını oluşturan Fatih – Edirnekapı kısmı 21 Haziran 1929’da hizmet vermeye başladı.
18 Haziran: Trabzonlu Mehmet, iki farklı gazeteye manşet oldu
Trabzonlu Mehmet, 18 Haziran 1929 tarihinde hem Cumhuriyet hem de Akşam Gazetesi’nde birinci sayfadan haber oldu. Aktarılan bilgilere nazaran 4 yaşındaki Mehmet’in sakalları ve bıyıkları çıkmıştır. Fotoğraflarda da bu gözlemleniyor. Hekimlerin görüşlerine nazaran hormonal bir bozukluktan ötürü bu durum gerçekleşti. Gazetelerde Mehmet’in ergenliğe girdiği için evlenebileceği de yazıyor. Akşam Gazetesi durumu biraz abartmış olmalı ki, mahkemenin Mehmet’e tabip tavsiyesi üzerine evlenme müsaadesi verdiği yazmaktadır. Cumhuriyet Gazetesi’nde de Mehmet’in gusül abdesti almak zorunda kaldığı yazılmıştır.
19 – 20 Haziran: Erkekler yan-gelip yatarken, bayanlar para kazanacak
Amerika’da yaşanan bir olaya nazaran, Amerikalı bir bayan avukatlık mesleğine başlamıştır. Bayan olmasından dolayı birçok erkek tarafından tercih edilmiştir ve doğal olarak erkek bir avukattan kat kat daha fazla para kazanmaktadır ancak etrafı avukat hanımın bu kelamına inanmaz. Bayan ise devayı, eşinin işten ayrılmasında bulur. Eşi meskende oturur, işe gitmez; aile ise bayanın kazandığı para ile geçimini lüks içinde sağlar. Bu sayede etraftakiler bayana inanmaya başlar. Bu olay tüm Amerika’da duyulunca çalışan birçok bayan, güzel para kazandığını ispat edebilmek için eşlerinin işten ayrılmasını ister. Başka haberde ise, araba sahibi erkeklerin daha çapkın olduğu izah ediliyor.
20 – 21 Haziran: Nafaka yoluyla güçlü olan birinci bayan
İngiltere’deki bir bayan, birçok evlilik yapmıştır. Her evlilikte kendisine pek çok takı takıldığı üzere; boşanırken de eşlerinden nafaka ismi altında birçok maddi armağan ve tazminat almıştır. Habere nazaran bu hanımefendi evlenip boşanarak varlıklı olmuştur.
29 Haziran: Ay bitmeden Ankara ile telefon görüşmesi yapılabildi, iyi olsun Ankara! Bu ortada Mehmet’i kaybettik…
28 Haziran 1929 tarihinde başarılı bir halde İstanbul – Ankara ortasında telefon görüşmesi gerçekleştirildi ve 1 Temmuz 1929’dan itibaren vatandaşlara da bu hizmetin sunulacağı ilan edildi. Ayrıyeten Trabzonlu Mehmet, Şişli Etfal Hastanesi’nde hayatını kaybetti. Vefat sebebi olarak ise kalbinin sağ tarafta olması gösterilmiştir. Ender görülen bu durumdan dolayı Mehmet’in vefat ettiği açıklanmıştır.
Temmuz 1929
4 – 5 Temmuz: Bayanlara izdivaç eğitimleri veriliyor
Bilhassa bu periyotta 25 – 30 yaşına gelen gençler bile evliliğe yanaşmıyordu. Evliliklere yanaşmayan taraf da çoklukla erkekler olduğu için, Amerika’da bayanlara erkekleri evliliğe ikna etmek için birtakım eğitimler verilmeye başlandı. Raporlara nazaran bu eğitimlerden sonra Amerika’da evlilik oranları arttı. Öbür haberde ise tetanozdan vefat eden bir insanın öyküsü anlatılıyor.
10 – 11 Temmuz: Çok sıcaklar yeni yeni modalar doğuruyor
Soldaki haberde tekrar Amerika’daki problemli evlilikler anlatılıyor. Evliliklerin düşük olduğu Amerika’da, sudan sebepler ile mevcut evliliklerin de sona erdiği anlatılıyor. Sağda ise çok sıcaklardan dolayı deniz kenarında çay partileri verdiği aktarılıyor. Birebir günlerde ülkemizdeki pek çok insanın yatağı yorganı sokağa koyup sokakta uyumaya başladığı haberleri görülüyor.
14 – 16 Temmuz: İmam – cemaat alakası…
2014 yılında Uyuşturucuyla Çaba Derneği Lideri’nin otel odasında uyuşturucu husus bulunmuştu. Soldaki haberde de kaçak sigara kontrolü yapan görevlilerin de kaçak sigara kullandığı anlatılıyor. Öbür haber ise İş Bankası’nın kumbara reklamından.
17 – 20 Temmuz: Bayanlar da polis olmak istiyor
Şimdi bu tarihe kadar bayanlar polis olamıyor ancak birinci defa bu haberle birlikte bayanların da polis olabilmesi için bir hazırlık başlatıldı. Başka haberde ise Ankara’da yaşanan dev yangından bahsediliyor.
25 – 31 Temmuz: Narkozun tesiriyle sayıklayan eşini terk etti
Amerikalı bir adam, apandisit ağrısı ile gittiği hastanede ameliyata alınır. Ameliyat son derece başarılı geçer. Ameliyattan sonra dinlenirken yeni yeni kendine gelmeye başladığında narkozun da tesiriyle yabancı bir bayanın ismini sayıklar. Devamlı yabancı bir bayanın ismini sayıklayan adamın eşi, bu durumdan oldukça kıllanır. Hastane çalışanını çağırır ve onun da dinlemesini ister. Akabinde eşine boşanma davası açar. Boşanma davasında da hastane çalışanını şahit olarak gösterir. Bayan, hakime; “eşimin tanımadığı bir bayanı sayıklama ihtimali yoktur, lakin bana ısrarla hala tanımıyorum diyor, kendisinden boşanmak istiyorum” der. Hakim de bayanı haklı bularak çifti boşar.
Ağustos 1929
1 – 2 Ağustos: Hoşluk müsabakasında finalistler aşikâr oluyor
Bu tarihten itibaren finale kalan hoşluk adayları, oylamalara tabi tutuldu. Oylama için gazeteyle birlikte verilen pullar kullanıldı. Başka haberde ise esmer bayanların mı yoksa sarışın bayanların mı daha hoş olduğu konusunda bir tartışma başlatıldı.
4 – 5 Ağustos: Tramvaylarda yaşanan haklı bir kızgınlık
Sol taraftaki haberde anlatılan mevzu özetle şu: Yolcular tramvaya binince biletçiye para uzatırlar. Şişli’ye gidişin fiyatı 6,5 kuruştur ve yolcular da bozuk olarak 6,5 kuruş uzatırlar. Biletçi buna karşın “nereye gideceksiniz” diye sorar. Yolcular bu duruma çok sonlanır hatta birçok defa biletçiler ile yolcular ortasında bu yüzden arbede yaşanır. Yolcular haklı olarak ” parayı bozuk veriyorum nereye gideceğim muhakkak değil mi” der. Biletçiler ise amirlerinden sormaları konusunda buyruk aldıklarını söyler. Artırımlardan ve çok sıcaklardan dolayı gergin olan halk, arbede için biraz da mazeret aramaktadır. Başka haberde ise Amerikalı bir bayandan bahsediliyor. Habere nazaran altı yıldır evli olan bayanın bu vakte kadar 5 çocuğu olmuştur. Bayan mahkemeye başvururken; “altı yıldır evliyim, her sene doğum yapıyorum, ben ne vakit gençliğimi yaşayacağım?” demiştir.
12 – 18 Ağustos: Altay, hakeme kızıp alandan çekildi
Günümüzde hakem kararlarından birden fazla kere şad olmuyoruz. Bu durum 1929 yılında de tıpkı biçimde devam ediyor. O denli ki Altay, alandan çekilmeyi göze alacak kadar hakeme kızmış. Gazetecilere nazaran Altay, hakeme kızmakta haksız değil. Öteki haberde ise 140 sene sonra kömürsüz kalacağımız yazıyor.
21 – 23 Ağustos: Et fiyatlarına gelen artırım, insanları kurbağa ve kedi etine yönlendirdi
Daha evvelki haberlerde bu sene tombulluğun moda olduğundan bahsetmiştik. Yeniden bu haberde de tombulların sıcaktan etkilenmediği anlatılmış. Vakit seyahatimizde çözemediğimiz durumlardan biri de bu maalesef. Öbür haberde ise; koyun ve dana etine gelen artırımlardan sonra kedi etinin de piyasaya sürülebileceği anlatılıyor. Hatta birtakım bireyler hem kurbağa hem de kedi eti yediğini ve kedi etinin kurbağa etinden daha lezzetli olduğunu tabir ediyor.
23 – 25 Ağustos: Kimi devlet yetkilileri de kedi etine sıcak bakıyor
Kedi eti savunucularına reaksiyon devam ederken; daha evvel eşek eti de önerildiği hatırlatılıyor. Başka haberde ise Polonezköy’de ikamet edenlerin hayatından bahsediliyor.
27 – 28 Ağustos: Halkta Polonezköy’e merak ve sinemada öpüşme sahnelerinden şikayet
Şu vakitlerde halkın değerli bir kesmi Polonezköy’deki hayatı merak ederken; başka haberde ise devir sinemalarında gereğinden fazla öpüşme sahnesi olduğuna dair bir haber yer alıyor.
Vakit yolculuğumuzdaki ikinci rotamızı da tamamlamış bulunuyoruz. Önümüzdeki günlerde vakit seyahatimizin son kısmı olan eylül, ekim, kasım ve aralık aylarına da sizlerle birlikte bir seyahat gerçekleştireceğiz. O vakte kadar hoşça kalın, görüşmek üzere…
Kaynak: Vakit yolcuğumuzdaki tüm gazete haberleri Akşam ve Cumhuriyet Gazeteleri’ne ilişkin olmakla birlikte; Gaste Arşivi aracılığıyla temin edilmiştir.
