Murat İşbilir

Her geçen gün tabana sürüklenen ekonomik kurallara sıhhat çalışanına yönelik uygulanan hasta şiddeti, işçinin çalışma şartları ve iş yükü, emeğinin karşılığını alamama üzere faktörler de eklenince bu ağır yük doğal olarak beyin göçünü doğuruyor.

Yakın vakitte yapılan bir araştırmaya nazaran, Türk gençlerinin %72,9’luk kesiti, fırsat verilse yahut imkânı olsa Türkiye dışındaki bir ülkede yaşamak istediğini belirtiyor. Gençlerin birinci tercihiyse %30,6’lık oranla başta Almanya, İngiltere ve Fransa olmak üzere büyük Avrupa ülkeleri.

Beyin göçü furyasına dikkat çekerek daha evvel uçak ve uzay mühendisi, bilgisayar mühendisi, product manager​, hekim üzere farklı meslek kümelerinden genç bireyleri bu yazı dizimize konuk ederek neden yurt dışına göçtükleri üzerine konuşmuştuk.

Bu sefer ana odağımız sıhhat dalı olacak. İşte 3 hekimin bu bahis hakkında bizlere anlattıkları:

Birinci konuğumuz Uğur Gökçelli, Muğlalı ve 1988 doğumlu. Şu an Almanya’nın Bonn kentine yakın bir kanser merkezinde genel cerrahi kısmında çalışıyor. İzlenimlerini, hislerini, fikirlerini kendisinden dinleyelim:

2012 yılında Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun oldum ve Ardahan’da acil serviste zarurî hizmet kapsamında bir mühlet çalıştıktan sonra 2013 yılında İzmir Bozyaka Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde genel cerrahi asistanlığına başladım. Genel cerrahi uzmanlığımı alıp, Türkiye’de bir müddet Cizre’de uzman doktor olarak çalıştıktan sonra 2019 yılında Almanya’ya geldim. Şu an genel cerrahi kısmında çalışıyorum.

• Gitme nedenlerinden bahseder misin?

Öncelikle temel hedefim‚ “Türkiye’den kaçmak” değil, mesleğimi Almanya’da devam ettirmekti. Almanya’nın tıp, bilhassa de cerrahi alanında gelişmiş olması yadsınamaz ve kendi meslek planımı bu tarafta ilerletmek istedim.

• Türkiye’deki sıhhat sisteminde ne üzere sıkıntılar olduğunu düşünüyorsun?

Türkiye’deki ve burada, Almanya’daki sıhhat sistemini karşılaştırdığımda birtakım aksaklıkları daha düzgün gördüğümü söyleyebilirim. Mesela Türkiye’de mesleğinizi istediğiniz üzere planlama olasılığınız daha düşük. Mesleksel muvaffakiyetinizin dışında öteki dinamikler tesirli oluyor.

Ve en büyük sıkıntılardan biri maalesef sıhhat kurumlarında yaşanan şiddet olayları. Bu çeşit aksiliklerin kısa periyodik sonuçlarının yanında uzun müddetli sonuçlarının hem halkımız hem de çalışanlarımız için büyük sıkıntılar doğuracağını düşünüyorum. Çalışanlar için kronik yorgunluk, motivasyon eksikliği ve maalesef ümitsizlik gözle görülebilecek durumda. Onun dışında calışma saatlerinin katiyetle düzenlenmesi gerekli. Bilhassa 36 saat aralıksız çalışma tertibi mutlaka kaldırılmalı, nöbet sonraki müsaade hakkı olmalı.

• Türkiye’deki hekimleri en çok zorlayan durumlar neler?

Doktorları en çok zorlayan ve kısıtlayan durumların başında güvenlik sıkıntılarının geldiğini düşünüyorum. Her gün canınızın risk altında olduğunu hissediyor olmak iş randımanını epeyce düşürüyor, doktorların riskli branşları seçmemesindeki en büyük etkenlerden birisi de bu.

Başkası ise Malpraktis davaları. Son TUS takımlarında neredeyse tüm cerrahi branşlarda kontenjanların yarısı açık kalmış durumda. Bu formda devam ederse riskli ameliyatları ve teşebbüsleri yapacak doktor sayısı azalacak ve bunları yapan tabipler de özel hastanelere geçmeye başlayacak ya da yurt dışı seçeneklerini degerlendirmeye alacaklar.

• Sıhhat çalışanlarına şiddet olayları çok sık yaşanıyor. Bunlara maruz kaldın mı yahut şahit oldun mu? Bunların nedenlerini neye bağlıyorsun?

Çalıştığım yerlerde birebir şiddete maruz kalmadım, lakin bilhassa kelamlı şiddete uğrayan birden fazla arkadaşıma şahit oldum. Ve fizikî şiddet bilhassa acil serviste çalışan arkadaşlarımın çokça karşılaştığı bir durum. Lakin şiddete şimdiye kadar uğramamış olsanız bile, her gün bu istikamette duyumlar almak, bu aksilikleri yaşayabilme ihtimalinin ne kadar yüksek olduğunu günden güne hissetmek sahiden epeyce çok güç.

Bence şiddetin hiçbir geçerli nedeni olamaz fakat bu olayların artmasının nedeni, şiddet uygulayanlara yaptırımların kâfi olmaması, bu olgunun önemli bir halde ele alınmaması yahut kurumsal olarak yüksek sesle karşı konulmaması, gerekli yasal düzenlemelerin yapılmaması olarak sayabilirim.

Bunun dışında şiddetin yalnızca sıhhat kurumlarında değil, toplumun birçok kısmında daha çok arttığını gözlemliyorum ve bunun da büyük bir sorun oldugunu düşünüyorum.

• Oradaki sıhhat sistemiyle Türkiye’deki sıhhat sistemi ortasındaki en bariz farklardan bahseder misin?

Gözlemleyebildiğim kadarıyla en bariz fark çalışma koşullarının çok keskin bir halde düzenlenmiş olması ve mıobbingin olmaması. Tabip, hastasına hak ettiği süreyi ayırabiliyor. Operasyonlarda kullandigimiz aletler, hastanelerin fizikî kuralları daha uygun. Onun disinda burada küçük bir ilcede de, büyük bir kentinde de tıpkı çağdaş sıhhat hizmeti sunulabiliyor ve beşerler eşit halde faydalanabiliyor. Büyük hastanelerden çok daha küçük fakat muhakkak alanlarda spesifikleşmiş hastaneleri çabucak her yerde görmek mümkün.

• Türkler orada ikinci sınıf vatandaş olarak mı görülüyor? Irkçılık yapılıyor mu, dışlanma var mı? Varsa başka milletlere de mi yapılıyor, yoksa yalnızca Türklere mi?

Ben Türklere ya da öbür milletten insanlara yönelik bir ırkçılık olayıyla karşılaşmadım. Şu an çalıştığım yerde Alman tabip daha az bile diyebilirim. Fakat sonuçta farklı bir kültür. Alışmak da kolay değil bizim üzere sıcak güney ülkelerinden gelen beşerler için. Farklı hayat tarzları, farklı bir geçmiş, farklı toplum özellikleri. Alışmak biraz gayret gerektiriyor diyebilirim.

• Türkiye istediğin üzere bir yer olursa(mümkün olduğunu varsayarsak) geri döner miydin, yoksa hâlâ orada yaşamaya devam eder miydin?

Gayem mesleğimi daha düzgün yerlere taşıyabilmek, kendimi geliştirebilmekti buraya gelirken. Bunu sağlayabileceğim imkanlar gelişirse Türkiye’ye de dönebilirim değişik ülkelere de gidebilirim. Neden olmasın!

• Toplumsal çevren nasıl? Yeniden Türklerle mi takılıyorsun, o ülkenin yerlisiyle mi? Yalnızlık hissediyor musun?

Alışılmış ki Türkiye’deki üzere toplumsal etrafın birebirini burada bulmak sıkıntı. Hayat tarzları biraz daha farklı diyebilirim. Burada daha kişisel bir ömür stili var. Lakin vakit geçtikçe çok âlâ dostluklar da kurulduğunu söyleyebilirim. Etrafımda nerdeyse hiç Türk arkadaşım yok diyebilirim.

Birlikte bir şeyler yaptığımız arkadaşlarım daha çok farklı milletlerden beşerler. Aslında bunun da çok artılarının olduğunu düşünüyorum. Ortada neredeyse 8-10 farklı ülkeden (Güney Afrika, Hindistan, İspanya, Meksika, Yunanistan, Romanya, Ukrayna, Afganistan,) farklı kitalardan arkadaşlarımızla toplanıyoruz. Bu da farkli kültürleri, yaklaşımları, gelenekleri tanımanızı sağlıyor.

• Arkasında bırakmak zorunda kaldıkların pekala? Ailen, arkadaşların, memleketin? Ne hissettiriyor?

Evet, memleketimi özlememek mümkün değil. Ancak bu süreç benim için ülkemi terk etmek üzere değil ki. O denli bir hisle gelmedim buraya. İstediğimde gidebiliyorum sonuçta. Türkiye’de de olsam aslında farklı kentlerde yaşıyoruz ailemizle ya da arkadaşlarımızla.

• Oturma müsaadesi, lisan öğrenme, adapte olma, vatandaşlık alma üzere mevzular çok zorladı mı?

Evet, Almanca sahiden güç bir lisan bence. İleri yaşlarda sıfırdan öğrenmek de bunu kesinlikle etkiliyordur. Bunun yanında doküman, doküman işleri burada çok yıpratıcı. Bürokrasi daha yavaş diyebilirim. Lakin durumu kabullenip yalnızca istenen şeyi sağlamak ve buna odaklanmak kilit nokta sanırım.

• En çok hangi hususta daha refahlamış hissediyorsun?

Daha özgür yaşadığımı ve düşünebildiğimi hissediyorum. Mesleğimi, yaşamak istediğim kenti istediğim üzere planlama talihim var.

• Türkiye’nin en kıymetli sorunu sence nedir?

Bu soruyu cevaplamak nitekim güç. Karmaşıklasmış, birbirinin içine geçmis birçok sorunumuz var. Günlük değil de bize uzun vadede yarar getirecek, yapısal birtakım adımların atılması gerektiğini düşünüyorum.

• Öteki bir ülkede olmana karşın Türkiye gündemine hâlâ maruz kalıyor musun? Ülkede yaşananları önemsiyor musun?

Alışılmış ki Türkiye gündemini takip ediyorum. Haberleri izlemeye çalışıyorum. Ülkemi terk etmişim üzere hiç hissetmedim kendimi.

• Son olarak, bilhassa bahsetmek istediğin bir bahis var mı?

Sıhhatle ilgili kimi temel meselelerin ciddiyetle ele alınıp düzenlenmesi gerekiyor. (Çalışma şartları, nöbet sonrası müsaade, performans sistemi, şiddet, özlük hakları vs.) Bu düzenlemeden en çok faydayı görecek olan yeniden hizmet ettiğimiz halkımız olacaktır. Umarım bir an evvel gerekli adımlar atılır.

Çok teşekkürler.

İkinci konuğumuz Fırat Ay, 42 yaşında bir psikiyatri uzmanı. Manisa’nın Akhisar ilçesinde yaşıyordu, sonrasında ailesiyle birlikte Almanya’ya yerleşti. Gitme nedenlerini ve yurt dışındaki izlenimlerini kendisine sorduk:

En son misyon yaptigim yer olan Akhisar Devlet Hastanesi’nde işimle ilgili yoğunluk dışında bir sıkıntım yoktu. İki kızımız var. Onların geleceğinden tasa etmeye başladık eşimle birlikte. Bu sebeple yurt dışına taşınmaya karar verdik.

• Türkiye’deki sıhhat sisteminde ne üzere meseleler olduğunu düşünüyorsun?

Anlatmakla bitmez ki. 🙂 İşçi yetersizliği, düşük fiyatlar, siyasal baskı, hastaların fizikî şiddete kadar giden saygısızca ve saldırgan halleri; liste uzar sarfiyat. En berbatı de bu sıkıntılar karşısında gerimizde bir takviye hissedememek. Ben sendika üyesiydim. Sendika arkadaşlarımla reaksiyonumuzu lisana getirebiliyorduk ancak bu bize bir tahlil olarak geri dönmedi hiçbir vakit. Biz tekrar de tarihe küçük de olsa notumuzu düşüyorduk.

• Türkiye’deki tabipleri en çok zorlayan durumlar neler?

Daha birinci baştan şunu vurgulamam gerekir ki mevcut sıkıntılar yalnızca biz tabiplerin sorunu değil tüm sıhhat işçilerinin meseleleri. Günümüz için kendi mesleğim açısından konuşursam uzun ve kuvvetli bir eğitim hayatı sonrasında gereken saygıyı ve takdiri görememek olsa gerek.

Her insan, harcadığı emeğin bazen manevi bazen maddi geçerli bir karşılığının olmasını ister. Bizler bu tatminkarlığı uzun vakittir yaşamadık kanaatimce. Üstüne yaşı bizden büyük hekimlerin çogunluğuyla da ortamızda maddi açıdan bir sınıf farkı var. Her gün iş yerinde onları görüyorsunuz. Eski vakitlerde hekimlik mesleğinin saygınlığına dair örnekler geliyor karşınıza. Bu türlü bir durumda eski saygınlığını ve maddi getirisini yitirmiş bir mesleği birçok fedakarlıkla yapmanız bekleniyor ve bunun karşılığında her gün can güvenliğinize karşı önemli bir tehditle baş başa bırakılıyorsunuz.

Hangi meslegi göz önünde bulundurursanız bulundurun üstte tanım ettiğim tablo mesleği icra eden kişinin mesleksel adanmışlığına ziyan verecek bir durumdur. Daha somut lisana getirmek gerekirse hiç bitmeyen mesai saatleri, acil servis dışındaki öteki alanlarda sıhhate her an ulaşmanın kolaylığını berbata kullanan hastalar, çalıştığın ortamın fizikî koşullarındaki yetersizlikler ve buna karşın senden beklenen yüksek hizmet kalitesi, vb.

• Sıhhat çalışanlarına şiddet olayları çok sık yaşanıyor. Bunlara maruz kaldın mı yahut şahit oldun mu? Bunların nedenlerini neye bağlıyorsun?

Kendimce maruz kaldığım tek fizikî şiddet olayı; çalıştığım hastaneden 1600 km uzakta misyon yapan devlet memuru kardeşinin ilacını yazmayı kabul etmediğimden dolayı göndermesi için verdiğim numune ilacı hızıma atan orta yaşlı bir hanımefendiden geldi.

Kendisi daha sonra yaptığı davranışı hakim karşısında reddetti. Sözel şiddeti sayamam. Şiddetin nedenleriyle ilgili Türk Tabipler Birliği’nin açıklamaları sizin sorunuza cevap oluşturacaktır eminim. Açık söyleyeyim, benim burada bunları anlatmaya vaktim yetmez.

• Oradaki sıhhat sistemiyle Türkiye’deki sıhhat sistemi ortasındaki en bariz farklardan bahseder misin?

Almanya’da gerçek tabiriyle aile hekimliği sistemi uygulanıyor. Sevk ön planda. Bir uzmandan randevuyu benim bulunduğum bölgede sıhhat sigortasının ödemesi kaidesiyle 2-3 ay sonrasına alabilirsiniz. Kendiniz muayene parasını ödemek isterseniz daha erkene randevu bulabilirsiniz. Bunlar sıhhatin halkı ilgilendiren tarafı. Biz sıhhat çalışanları açısından şunu söyleyebilirim ki iş yükü Türkiye ile karşılaştırıldığında hayli az. Sıhhatte şiddet görebileceğiniz bir şey değil.

• Türkler orada ikinci sınıf vatandaş olarak mı görülüyor? Irkçılık yapılıyor mu, dışlanma var mı? Varsa başka milletlere de mi yapılıyor, yoksa yalnızca Türklere mi?

Bu soruya cevap verebilmem için Almanya’nın başka bölgelerinde de çalışmam ve oraları tanımam gerek. Ben kuzeydeyim ve buradaki halkın davranış ve tavırlarındaki hoşnutsuzluklarla karşılaştığım çok oldu. Lakin mesela güney ve batıdaki arkadaşlarım büyük bir kabulleniş ve müsamahayla karşılandıklarından bahsediyorlar.

Genel bir ırkçı tavrın olduğunu söylemek haksızlık olur. Çalıştığım hastanelerde öteki ülkelerden gelen bir sürü tabip vardı. Kuzey için söyle diyebilirim: Patronlar de biliyor ki ırkçı bir tavırla yalnızca Alman hekimleri işe almaya kalkışırlarsa hastaneleri kapatmak zorunda kalırlar.

• Türkiye istediğin üzere bir yer olursa(mümkün olduğunu varsayarsak) geri döner miydin, yoksa hâlâ orada yaşamaya devam eder miydin?

Bundan sonra dönmem pek mümkün görünmüyor. Çocuklarım buraya ahenk sağladılar ve memnunlar. Ben de onlar için buradayım. Sistemlerini bozmam olağan kurallar altında mümkün değil.

• Toplumsal çevren nasıl? Yeniden Türklerle mi takılıyorsun, o ülkenin yerlisiyle mi? Yalnızlık hissediyor musun?

Her ikisi de. Lakin genelde Türklerle. Almanların aile gezmeleri pek yok. Yalnızca çocuklarımız birbirlerine çok sık gidip geliyor. Buranın da o denli bir kültürü var.

• Arkasında bırakmak zorunda kaldıkların pekala? Ailen, arkadaşların, memleketin? Ne hissettiriyor?

Umarım onlar için her şey daima daha düzgüne sarfiyat. Yaşadıkça hasret daima var; Türkiye’de hoş günlere hasret, burada Türkiye’ye.

• Oturma müsaadesi, lisan öğrenme, adapte olma, vatandaşlık alma üzere bahisler çok zorladı mı?

Hayır. Muhakkak prosedürler var takip edilmesi gereken. Yalnızca çok çok sabırlı olmak gerekiyor. Almanya’da bürokrasi inanılmaz yavaş ve hantal. Müracaatınıza yanıt almanız aylar sürebilir. Bunu göz önünde bulundurarak hareket etmek gerekiyor.

• En çok hangi mevzuda daha refahlamış hissediyorsun?

Çocuklarımın geleceği.

• Türkiye’nin en kıymetli sorunu sence nedir?

En değerli sorun diye tek bir sorunu ön plana çıkaramam. Çok sorun var, hepsi değerli. Umarım birçoğu çözülür. 🙂

• Öteki bir ülkede olmana karşın Türkiye gündemine hâlâ maruz kalıyor musun? Ülkede yaşananları önemsiyor musun?

Ben her gün internetten ülke gündemini takip ediyorum. Tüm olan bitenlerden haberdar olmaya çalışıyorum.

Herkese teşekkürler.

Üçüncü konuğumuz ise bir pratisyen aile tabibi. Yurt dışına göç etme hazırlıkları yapıyor ve bunu söylemenin şu anda sıkıntıya neden olabileceğini düşündüğü için ismini vermemeyi tercih etti. Ayrıntıları kendisinden dinleyelim:

Merhabalar. İzmir’de yaşıyorum, 31 yaşındayım. 3 yıl doğuda mecburî hizmetimi yaptıktan sonra İzmir’e atandım. Meslekte 7. yılım. Acilde, ilçe sıhhatte ve aile sıhhati merkezlerinde çalıştım.

• Aile doktorlarının göç etme süreci neden daha güçlü?

Aslında öteki tabiplere nazaran çok farkı yok. Yalnızca aile tabipleri bilhassa ülkemizden hekimlikten farklı işler yapmak zorunda kalıyor. Mesela Aile Sıhhati Merkezi’ndeki(ASM’deki) tüm materyaller bize ilişkin, çalıştırdığımız işçi maaşlarını biz veriyoruz. ASM’de kapı mı bozuldu tamir et yahut tamirci bul, parasını öde. Çalıştırdığın işçilerin maaşlarını öde, sigortalarını takip et üzere aslında hekimlikle alakası olmayan durumlar.

Göç edeceğimiz ülkede de farklı prosedürler olabilir diye aile tabipleri biraz daha göç etmekte çekimser kalıyorlar. Bir genel cerrah Türkiye’de de birebir işleri yapıyor, yurt dışında da lakin aile tabipleri muayene hariç bir sürü farklı prosedürü var ve bu ülke ülke değişiklik gösterebiliyor.

• Sıhhat sisteminde ne üzere problemler olduğunu düşünüyorsun? Hekimleri en çok zorlayan durumlar neler?

Birinci başta sıhhatte şiddet var alışılmış ki. Her gün en az 2-3 tane sıhhatte şiddet haberi alıyoruz. Bunlar genelde haberlere yansımıyor. Bu 2-3 tanesi nitekim ağır olaylar oluyor. Bunun dışında sözel şiddete maruz kalmadığımız gün olmuyor. Her tabip her gün muhakkak maruz kalıyor.

Evvelden işe gelirken büyük memnunlukla gelirken artık bugünü kazasız atlatsam diye dua ederek geliyorum. Şiddet uygulayanların cezasız kalması da hem birtakım şiddet yanlılarına güç sağlıyor hem de bizim motivasyonumuzu düşürüyor.

Tedavisini düzenlediğim bir hasta uzman doktor öteki tedavi verdiği için onu reçete etmemi istediğinde. Benim bilgime nazaran o tedavinin şu süreçte gereksiz olduğu, yan tesirlerinin ağır olabileceğini anlattım. Şayet benim tedavimi kabul etmezse uzman doktoruna gidip onun düzenlediği reçeteyi alabileceğini de belirttim. Natürel sonu sözel şiddet, küfürler, tehditler. Sonra bu hasta CİMER’e şikayette bulunmuş ve “Bu tabip kim oluyor? Ben bu hekimi vururum, öldürürüm” demiş. Hepsinin kaydı CİMER’de var.

Beyaz kod verdim, şikayette bulundum. Sonuç: Savcı kovuşturmaya gerek yok kararı vermiş, hem de kişi CİMER’i arayıp ses kaydı olmasına karşın. “Kişinin kaydını benden alıp öbür aile doktoruna verin” dediğimde “Eğer ceza almaz ise kaydını değiştiremeyiz” oldu. Bu demek oluyor ki bu hasta bana tekrar gelirken “Bak ben bunu şikayet ettim devlete, hem de tehdit ettim; demek ki haklıyım ve bana bir şey olmadı, ceza almadım.” niyetiyle.

Bu kişi 1 ay sonra geldi ve benden özür diledi, uzman doktorun verdiği tedavi ağır gelmiş ve yan tesir yapmış. Benim verdiğim tedaviye geçmişler. Lakin bu 1 aylık süreçte ne bakanlık ne adalet sistemi yanımda oldu. O kişi beni gelip vurabilirdi de.

Ağır çalışma şartları öteki bir sıkıntımız. Günde 100 hasta bakıyoruz. Ayrıyeten aile tabiplerinin öteki işlerini de bu süreçte yetiştirmek gerekiyor. Örneğin aşısı gelen bir bebeğin ailesine ulaşamadık ve bebeği aşıya getirmediler.

Evvel konutuna gidiyoruz. Meskende yoksa konutta olmadığına dair komşularından imza almamız gerekiyor. Genelde komşuları imza vermek istemiyor. O vakit muhtara gidiyoruz. Şayet ikameti sistemde değişmediyse bu sefer muhtar da imza vermiyor. En son tutanak tutup bunu müdürlüğe bildiriyoruz. Bu yalnızca bir örnekti. Bunun üzere birçok işi günde 100 hasta bakarken yetiştirmemiz gerekiyor.

Öbür bir sorun Malpraktis davalarıdır. Bu ağır çalışmada yanılgı yapmamak imkansız. En ufak bir kusur ya kişiyi sıhhatinden ya da canından ediyor. Sonra bizi de milyonlarca lira tazminat ödemek zorunda bırakıyor. Biz de yanılgı yapmamak istiyoruz, bunu minimuma indirmek için her hastaya en az 25-30 dakika ayırmak istiyoruz.

Şayet ufak bir yanılgı yaparsak tahminen meslek hayatımız boyunca kazanamayacağımız paraları tazminat olarak ödemek gerekiyor. Sigortamız bunun çok ufak bir kısmını ödüyor(örnek vermek gerekirse 4 milyon TL tazminat cezası aldığımızda azamî 400 bin TL’sini sigorta karşılıyor.

Bir öbür bahis ise maaş mevzusudur. Maaşlarımız halkımızın düşündüğünün bilakis o kadar da yüksek değil. 2021’de birçok uzman arkadaşım 10 bin TL maaşa çalışıyordu(döner ve ek ödemeler dahil ellerine geçen toplam aylık ücret). Bu kadar ağır olup, bu kadar riskli süreçler yapıp, maaş olarak hakkını vermeyip bir de şiddete maruz bırakırsan bir kişiyi, paha göreceği öteki ülkelere gitmesi çok olağandır. Maaşları döviz üzerinden karşılaştırınca Afrika ülkelerindeki tabiplerden daha az alıyoruz. Lakin Malpraktis davaları sonucunda ödemek zorunda kaldığımız tazminatlar Avrupa ülkelerinde bile yok.

Bir de tabibin yalnızca bir telefonla CİMER’e ve SABİM’e şikayet edilebilmesi bizim için sorun. Sorun kısmı şurada başlıyor; istediğin palavrası söyleyebilirsin, canı sıkıldığı için işe gitmeyen birine tabibin “hasta değilsin, sana rapor veremem” demesi bile şikayet ediliyor. Bunlar için bile çabucak tabipten savunma isteniyor. Tabip bu yoğunluğu içinde yanıt yazıyor. Haksız şikayette bulunan yahut palavra söyleyen kişi ceza almıyor ve sonuçta tabip gereksiz yere uğraşmış oluyor.

Yurt dışına göç etmeyi düşünmeseydim girerdim KPSS’ye, öbür bir memur olurdum. Siz hiç tapu müdürlüğünde, noterde yahut bankada sıra beklerken olay çıkaran gördünüz mü? Bizde muayene 2-3 dakikayı aşsa çabucak dışarıdaki hastalar içeri girer, “Ne bu ya! Muhabbet mi ediyorsunuz, sizi mi bekleyeceğiz?” derler.

Bu kısıtlı müddette yöntemsiz istekleri geri çevirdiğimizde ve olması gerekenleri anlattığımızda hastalardan genelde fizikî ve kelamlı şiddete uğruyoruz. Her hastaya 2-3 dakika üzere bir müddet anca ayırabilirken bir de sıfır yanılgı yapmamız lazım.

• Üstte anlattığın olay dışında öteki şiddet olaylarına maruz kaldın mı?

Fizikî şiddete maruz kalmadım şimdiye kadar lakin üstteki üzere olayları her gün istisnasız yaşıyoruz. “Ben sana sorarım!”, “Biz şikayet etmeyiz, cezamızı kendimiz keseriz.”, “Dışarıda kendine dikkat et!”, “Allah belanı versin!” üzere cümleleri duymak bizim rutinimiz oldu artık.

Bir örnek daha vereyim: Acilde çalışırken bir kişi geldi, o gün okula gitmeyen çocuğu için rapor alacakmış. “Çocuk nerede, muayene edelim” dediğimde meskende olduğunu öğrendim. “Çocuğunuzu getirin, muayenesini yapalım. Okula gidemeyecek durumdaysa raporunuzu düzenleyeceğim.” dedim. Ondan sonra bu kişi üzerime yürüdü. “Sen ne işe yararsın, senin buraya niçin koydular, ben soracam sana, Allah belanı versin!” demeye başladı. O anda hastane polisi de orada olunca kişiyi alıp dışarı çıkardılar.

Şimdiye kadar tehdit edildiklerimde tekraren beyaz kod verip şikayette bulunduğum durumların hepsinde savcılar kovuşturmaya gerek yok kararı verdiler. Dava açılması için ölmemiz mi gerekiyor bilemiyorum.

• Hekim olmasaydın da ülkeden ayrılmak ister miydin?

Evet, gitmek isterdim. Kendini yetiştirmiş, tüm kurallara uyan, gerçek insan olmaya çalışan herkes gitmek ister diye düşünüyorum. Trafikte bile biri önünüze kırıp size hudut olup darp edebilir, öldürebilir. Hayat pahalılığı, alım gücünün düşmesi de gayreti. Mesleğinde kendini yetiştirmiş biriysen, yetişmiş bir elemansan paha göreceğin öteki ülkeye gitmek olağan bence.

• Yurt dışına göçen meslektaşların varsa onlardan neler duyuyorsun?

Giden arkadaşlarım var. Birinci başta sıhhatte şiddet diye bir şeyin olmadığını, her hastaya 20-30 dakika mühlet ayırabildiklerini, çalışma müddetlerinin daha insanî olduğunu duyuyorum. Yurt dışında 2 haftada muayene ettiği hasta sayısını biz burada 1-2 günde yapıyoruz. Bu türlü olunca verdiğin hizmetin kalitesi artıyor, mesleksel tatmin artıyor. Burada yıllık izinlerimizi bile birden fazla vakit kullanamazken yurt dışında yıllık müsaadesini kullanmanın mecburî olduğunu duyuyorum.

• Bir gün gittiğinde burayı özleyeceğini düşünüyor musun?

Ailemi, sevdiklerimi, ülkemin taşını, toprağını, denizini, ormanlarını özlerim ancak onlar için kendi hayatımı kenara bırakıp öğrencilikte durmadan ders çalıştığım, meslek hayatımda ağır ve uzun mesailer boyunca sıhhatleri için çalıştığım bana paha vermeyen her gün şiddet gösteren, şiddete şahit olup, bilip susanları özlemem.

• Mevcut kurallar güzelleştiği takdirde dönmek ister misin?

Gittiğim an karşılığım aşikardır: Dönmeyi çok isterim ancak burada heyeti sistemimiz var, dönemem.

• Oturma müsaadesi, lisan öğrenme, adapte olma, vatandaşlık alma üzere bahislerin çok zorlayacağını düşünüyor musun?

Giden arkadaşlarımdan öğrendiğim kadarıyla doğal ki zorluklar var fakat burada mesleğini yaparken her gün şiddete maruz kalacak mıyım, bugün 2-3 dakikada bir hasta bakarken sanki bir hastalığı atlar da hastaya bir ziyanım olur mu, tazminat öder miyim üzere ruhsal gerilimden daha güç olacağını düşünmüyorum. Ayrıyeten hayatı ders çalışmakla geçmiş ve girdiği imtihanlarda daima başarılı olmuş bir kısma bunlar çok kolay gelir. Sıkıntı bile olsa sonunda memnunluk, kıymet görme varsa gözü kapalı bu yola çıkılır.

• Son olarak, bilhassa bahsetmek istediğin bir bahis var mı?

Şu anda yurt dışına gitmek isteyen çok tabip var, hepsi yabancı lisan çalışıyor. Asıl düşünceyi 2 yıl sonra göreceğiz. Zira 1-2 yıla bu lisan öğrenmeye çalışsan doktorlar lisanı öğrenmiş olur ve bu yıl 1.000-2.000 doktor yurt dışına gittiyse 2 yıl sonra bu sayı bir anda 10.000’lere çıkacak.

Aslında tahliller kolay, birinci başta halkın hekimlerin yanında olup onlara güvenmesi gerekir. Tabip ne kadar rahat ve huzurlu bir ortamda çalışırsa hastasına o kadar fazla vakit ayırıp o kadar fazla ilgi gösterebilir. Natürel ki de her meslekte olduğu üzere hekimlerde da berbat beşerler vardır lakin siz her tabibe berbat insan muamelesi yaparsanız işler içinden çıkılmaz hale gelir.

Tahlil yolu olarak bakanlığımız meslek örgütlerimizle, alanda çalışan doktorlarımızla sahiden istişare edip sistemin bozukluklarını düzelttiğinde hastalarımız çok daha kaliteli hizmet almaya başlayacak. Lakin tahlil üretilmezse daha çok tabip yurt dışına gidecek. Sistem daha çok sıkışacak ve bunun sonucu daha çok şiddet daha çok yurt dışına göç olacak.

Konuk ettiğimiz 3 kıymetli tabibi dinlediniz.

Tahminen sistemin başında değilsiniz ancak sizler de sistemin bir parçasısınız. Umarız ki sıhhat işçileriyle biraz olsun empati kurmanızı sağlayabilmişizdir.