Oyunların, sinemaların, dizilerin ve hatta tüm cümbüş kesiminin kullanmaktan sıkılmadığı, adeta lisanına pelesenk olmuş yapay zekânın ulaştığı popülerlik sahiden de hayranlık uyandırıcı. Tanınan olan her şey üzere hepimizin ilgisini çekiyor ve herkesin ilgisini çektiği için de hakkında kent efsaneleri oluşması kaçınılmaz oluyor.
Beyaz perdede üstün zekâsıyla insanlığı ortadan kaldırmayı kendine hedef bellemiş, saniyeler içinde tüm insanlığı yok edecek planlar yapmayı çocuk oyuncağı üzere gösteren yapay zekâlar görmeye o kadar alıştık ki artık yalnızca sinemalarda değil, günlük sohbetlerde bile yapay zekânın sebep olabileceği potansiyel tehlikeler konuşuluyor. Biz de bu günlük sohbetler sırasında ağızdan çıkabilen yanlış bilinenleri bir ortaya getirdik.
Yapay zekâyla ilgili yanlış bilinenler:
- Yapay zekâ ve makine öğrenmesi birebir şeydir,
- Büsbütün kendi kendine öğrenebilir,
- Yüzde yüz objektiftir,
- İşlerimizi elimizden alacak,
- İnsanlardan her hususta daha uygun olacak,
- İnsanları köleleştirecek.
Yapay zekâ ve makine öğrenmesi birebir şey değildir:
Makine öğrenmesi toplanan dataların ve muhakkak bir algoritmanın işlenerek bir makinenin insanın öğrenme yetisini taklit etmesi üzerine konseyi olan teknolojiye verilen isimdir. Günümüzde tıbbi teşhisler yahut manzara ve ses tanıma üzere birçok farklı alanda kullanılır. Lakin yaygın fikrin bilakis yapay zekânın sırf bir alt kümesidir. Yapay zekâyı sayısız farklı alanda çeşitlendirilen bir çatı olarak düşünmemiz gerekiyor.
Makine öğrenmesine verilebilecek en yeni örneklerden biri Nvidia’nın yapay zekâ ile performans artırımını sağlayan DLSS teknolojisi. Birinci kere Şubat 2019’da karşımıza çıkan DLSS, ışın izleme teknolojisinin sebep olduğu inanılmaz performans kaybını telafi etmek maksadıyla geliştirilmişti. Birinci vakitlerinde imajda önemli bozulmalara sebep olan teknoloji, makine öğrenmesi ve makine öğrenmesini yönetmeyi bilen uzmanlarla birlikte bugün çok daha yeterli bir durumda.
Yapay zekâ yalnızca kendi kendine öğrenemez:
Yapay zekâların tek başlarına bir şeyler öğrenebileceği kanısı makine öğrenmesiyle birlikte hayli tanınan oldu. Lakin işin aslı hiç bu türlü değil. Zira makine öğrenmesinin verimli olabilmesi için öncelikle deneyimli bilgi bilimcilerinin makine öğrenmesine sunulacak bilgileri hazırlaması, elden geçirmesi ve makine öğrenmesinin anlayabileceği bir hale sokması gerekiyor. Yani her yerde duymaya başladığımız makine öğrenmesi kendi kendine gerçekleşen bir mucize değil. Sadece dikkatli bir biçimde yol gösterildiği vakit istenilen sonuca ulaşabiliyor.
Bu örnekten çıkarmamız gereken sonuca gelelim. Bir yapay zekânın onu gözlemleyenleri numaraya getirmesi, inisiyatif alıp internete bağlanması ve kendi kendine bir şeyler öğrenmesi, planlar yapması üzere ihtimalleri bir kenara bırakmalıyız. Lakin doğal ki bu türlü şeyleri sinemalarda görmenin keyifli olmadığını söylemiyoruz.
Yapay zekâ istisnasız bir objektiviteye sahip değildir:
Yapay zekâ teknolojileri insanlardan oluşan gruplarca sağlanan datalarla çalışır. Beşerler ise ne ölçüde olursa olsun özünde objektifliğini kaybedebilen bir canlı olduğu için yapay zekâ da bundan hissesini alıyor. Bilhassa de toplumsal medya üzere daima güncelleme yapmayı gerektiren alanlar için düzenlenen yapay zekâlar önyargılarla boğuşur. O denli ki Twitter üzere dev oluşumların algoritmaları bile buna benzeri problemlerden nasibini alıyor.
Üstteki paragrafın sonunda link verdiğimiz örnek olayda görüldüğü üzere Twitter, fotoğraf kırpma algoritmasının beyaz derili insanları öne çıkardığı gerekçesiyle olaya el atarak insanlardan yardım beklediğini, hatta yardımcı olanlara ödül vereceğini söylüyor. Doğal bu noktada yapay zekânın beyaz derili insanları öne çıkarmasının sahiden yapay zekânın sahip olduğu bir önyargıyı değil, o yapay zekâyı denetim eden insanların bir noktada bir şeyleri gözden kaçırdığını işaret ettiğini belirtelim.
Yapay zekâ işlerimizi elimizden almayacak:
Yapay zekânın iş gücü gerektiren süreçlerde birçok sefer insanların yerini doldurduğu ve doldurmaya devam edeceği bir gerçek. Fakat yalnızca buradan yola çıkarak makineler insanların yerini alacak, beşerler işsiz kalacak üzere çıkarımlara varmak gerçek dışı bir fikir usulü. Bu biçim tasalar Sanayi İhtilali vaktinde da ortaya çıkmıştı. Fakat Sanayi İhtilali’nin sebep olduğu dönüşüm sonucunda görebiliyoruz ki beşerler için hala yapacak birçok iş var.
Sanayi İhtilali, aktifliği inanılmaz ölçüde artıran makinelerle sonunu getirdiği iş kollarının yerine yenilerini yerleştirmiş oldu. Yapay zekânın sonunu getirdiği kimi iş kollarının yeri de birebir halde öteki iş kollarıyla doldurulacak. Yani yapay zekâ aslında iş gücünün artırılması ve insanların daha efektif bir halde çalışabilmesinin önünü açmak için kullanılıyor. Uzun bir mühlet de bu maksatla kullanılmaya devam edecek.
Yapay zekâ insanlardan her mevzuda daha düzgün olmayacak:
Yapay zekâ teknolojileri iki farklı biçimde ele alınıyor. Bunlardan biri özelleştirilmiş, oburu de genelleştirilmiş olarak isimlendiriliyor. Özelleştirilmiş yapay zekâ bilhassa bir işi yapması için geliştirilen ve eğitilen yapay zekâlara verilen isim. Bu kümeye örnek olarak tıp alanında kullanılanlar verilebilir. Genelleştirilmiş yapay zekâ ise tıpkı beşerler üzere birçok farklı alana odaklanmak üzere programlanan yapay zekâlara verilen isim.
Özelleştirilmiş yapay zekâlar eğitildikleri tek bir mevzuda insanlardan daha uygun performans sergileyebiliyor olsa da bütün resmi görme konusunda insanların çok gerisinde. O yüzden de bu stil yapay zekâların çıkardığı sonuçları yorumlama işi tekrar insanlara düşüyor. Genelleştirilmiş yapay zekâlar ise birden fazla alana odaklandığı için tek bir noktada olağandışı performans sergileme talihini kaçırıyor ve tüm yapay zekâlar üzere sırf insan danışmanlığıyla yanlışsız sonuca ulaşmayı başarabiliyor.
Yapay zekâ insanları köleleştirmeyecek:
Yapay zekânın insanları köleleştireceği fikri bilim kurgu üretimlerinin vazgeçilmezi. O yüzden de bilim kurgu sinemalarında bırakmamız gereken bir fikir. Üstte da belirttiğimiz üzere yapay zekâ dediğimiz teknoloji ona yüklenen misyonu gerçekleştirmesi üzerine şurası bir araçtan fazlası değil. Evet, çok gelişmiş bir teknoloji olduğu su götürmez bir gerçek fakat sinemalarda gördüğümüz üzere yapay zekânın insanların artık dünya üzerinde bir yeri olmadığına karar verip insanlığı yok etmek üzere bir yola çıkması gerçekçi değil.
Yapay zekâ hakkında sıkça yanlış anlaşılan hususlara değindiğimiz yazımızın burada sonuna geliyoruz. Yapay zekâ her geçen gün çok daha güçlü olmaya devam ediyor. Lakin yapay zekâ ile yapılabilecekleri makûs bir geleceğin habercisi değil, tam tersine insanların çok daha güzel bir hayat yaşayabilmesinin kapılarını aralayan ögeler olarak görmeliyiz.
