Ağrı kesicilerin tarihi çok eskilere uzanıyor. Sümer’de, Antik Yunan’da ve Mısır’da mersin ağacının yapraklarında bulunan salisilik asit, ağrıyı dindirmek için kullanılıyordu. Çağdaş tıbbın babası Hipokrat ise söğüt kabuğunu ağrı kesici olarak kullanırdı.
18. yüzyılda söğüt ağacının kabuğundan elde edilen toz; ağrı, ateş ve iltihap durumlarında ilaç olarak kullanıldı. Çağdaş manada birinci ilaç ise yeniden söğüt kabuğundan yapılan aspirindir. Saf halde asetilsalisilik asit(ASA) molekülünün sentezlenmesiyle piyasaya sürülmüştür. Pekala insanlık tarihinde bu kadar eskiye uzanan ağrı kesiciler nasıl oluyor da ağrıyı dindirmeyi başarıyor?
Ağrı sisteminin işleyişi epeyce karmaşıktır.
Bedenimizin rastgele bir yerindeki hücrelerde bir sorun olduğunda anlık olarak bu meseleden haberdar olamayız. Zira hücre seviyesinde gerçekleşir. Bedenimiz daha sonra “araşidonik asit” salgılayarak meseleden haberdar olmamızı sağlar.
Araşidonik asit, hücrelerdeki siklooksijenza (COX) ismindeki enzimlere bağlanır ve prostaglandin oluşmasını sağlar. Bu sayede ağrı reseptörleri durumdan haberdar olur. Bu reseptörler omurilik ve deri ortasında, kaslarda, kimi iç organlarda ve dişlerimizde mevcuttur. Reseptörler çok süratli bir halde bu bilgileri beynimize iletir. Yani ağrıyı hissetmemizin öncesinde bu yansıma ve etkileşim zinciri yaşanır.
Pekala ağrı kesiciler ağrıyı nasıl keser?
Aspirin üzere kolay ağrı kesiciler ağrıyan bölgeyle temas ederek “prostaglandin” isimli kimyasal unsurun üretimini sonlandırır. Bu sayede hudut uçları beynimize ağrı uyarısı gönderemez ya da gönderilen ihtar şiddeti azalır.
Ağrı başlamadan evvel hücrelerde araşidonik asit salgılandığını ve bunların siklooksijenaz enzimleri ile bağlanarak prostaglandin oluşumunu sağladığını belirtmiştik. Siklooksijenaz enzimlerinin etkin bölgeleri araşidonik asit ile anahtar-kilit misali hayli uyumludur. Ağrı kesiciler ortaya girip bağlanmayı pürüzler ve ağrı sinyallerinin beynimize iletilmesinin önüne geçer.
İlaçlar bedenin tamamına yayılır, muhakkak bir noktaya odaklanmaz.
Şayet muhakkak noktalara gidebilselerdi çok daha düşük dozda ilaç almak kâfi olurdu. Bu sayede ilaçların yan tesirleri de kıymetli ölçüde azalırdı. Ayrıyeten ağrı kesicilerin ağrının nedenini kökten çözmediğini hatırlatmakta yarar var. Yalnızca beynimizin ağrıyı algılamasını süreksiz müddetliğine durdurur. Bu nedenle ağrının kaynağının tedavi edilmesi epeyce değerlidir.
Kaynaklar: 1, 2
