Kendinizi daima olarak yetersizlik hissiyle baş etmeye çalışırken bulduğunuz oluyor mu? Uzmanlara nazaran yetersizlik hissinin derinlerine inildiğinde, aşağılık kompleksi olarak isimlendirilen his durumuna varılıyor. Hem fizikî hem ruhsal yetersizliğe işaret eden aşağılık kompleksinin ayrıntılarını birlikte inceleyelim.
Ferdi Psikoloji ekolünün kurucusu Alfred Adler tarafından geliştirilen ‘‘Bireysel Psikoloji’’ kuramı ve ‘‘Kimlik bunalımı’’ kavramını birinci defa kullanan psikolog olarak bilinen Erik H. Erikson’ın ‘‘İnsan Gelişiminin 8 Evresi” kuramı içerisinde yer alarak günümüzde bilinen manasına kavuşmuş olan aşağılık kompleksi, en genel tarifiyle bireyin, gerçek yahut hayali kaynaklardan beslenen; kendisini fizikî ya da ruhsal olarak yetersiz, kıymetsiz ve kıymetsiz görmesine sebep olan duyguya verilen isimdir. Daima hissedilen ve buna bağlı olarak tesiri günden güne artan bu his, bireyi durmaksızın kıyaslama yapmaya iterek etrafındaki başka insanlardan daha aşağı olduğu gerçeğine inandırır.
Aşağılık duygusu ve Alfred Adler’in ferdi psikoloji kuramı
Aşağılık hissinin temel taş misyonu gördüğü Alfred Adler’in Kişisel Psikoloji kuramı, bireylerin; hayatın birinci evresinde kendisini hep erişkin bireylerle karşılaştırdığını ve aşağılık hissinin yapılan tüm bu karşılaştırmaların doğal bir sonucu olduğunu ileri sürer. Birinci adımda oluşan bu duyguyu üstünlük hissine dönüştürme uğraşı ise bireyin ömrünün akışında görülen olağan bir efordur. Buna nazaran ömür, negatif duyguyu (aşağılık duygusu) olumlu duyguya (üstünlük duygusu) çevirmekle geçer.
Aşağılık duygusu ve Erik. H. Erikson’ın insan gelişiminin 8 evresi kuramı
Erik H. Erikson, aşağılık hissinin kaynağının 5-13 yaş aralığında aranması gerektiğini vurgular. Erikson’a nazaran, 5-13 yaş ortasında psikososyal gelişimini muvaffakiyetle geçiren bireyler; bu muvaffakiyetin sonucunda yeterlilik hissine erişir. Bu gelişimi gösterememiş olan bireyler ise aşağılık ve yetersizlik hisleriyle donanarak ileride daima yaşanacak olan his durumunun temelini hazırlamış olur.
Aşağılık kompleksinde inanç hissinin yeri
İtimadın kıymeti, bilhassa gündelik hayatta çoğunlukla ikili ilgiler üzerinden açıklanmaya çalışılsa da bireyin kendine olan itimadı de çok büyük ehemmiyet taşımaktadır. Ruh sıhhatinin yerinde olabilmesiyle bireyin kendine duyduğu itimat ortasında gerçek orantı bulunur. Aşağılık kompleksi, bireyde inanç noksanlığı yaratır. Bu noksanlık, yetersizlik hissini besleyen kıymetli etkenlerden biri olduğundan bireyin hayat kalitesinde önemli düşüş gözlemlenir.
Aşağılık kompleksiyle baş etme sistemleri
Uzmanlar, aşağılık kompleksiyle profesyonel yardım eşliğinde baş etmenin yanı sıra kendi kendimize baş etmenin de mümkün olduğunu belirtiyor; lakin elbette ki bunun da bir süreç olduğunu unutmamak gerekiyor. Bu süreçten lineer ilerlemesini ve süratli olmasını beklemek, aşağılık kompleksini daha da besleyip eskisinden de aşağı hissetmeye yol açabilir.
- Yaşadığınız his durumunun köklerini bulun: ‘‘Bu kompleksin kökeni nereye dayanıyor?” Tahminen de kendinize sormanız, en baştan peşine düşmeniz gereken yegane soru bu. Bu sorunun yanıtı, yaşadığınız aşağılık kompleksinin temelini keşfedip süreci en gerçek biçimde yönetmenize katkı sağlayacaktır. Mevzu, ister aşağılık kompleksi olsun ister öteki bir şey; kişinin bir şeyin kökenine kendi kendine inmesi her vakit kolay olmaz. Profesyonel yardım almaya ikna olmak, tam da bu noktada çok kritik bir karar olabilir. Bu kararı almaktan çekinmeyin!
-
Gaye kişi tahliliyle inanç hissinizi artırın: Kendinizi daima kıyasladığınız ve sizden üstün olduğuna inandığınız kimse, kendinizde eksik ya da yetersiz gördüğünüz noktaları tespit edip üzerinde çalışmanıza yardımcı olabilir. Amaç kişi tahlili, itimat hissinizi artırarak aşağılık kompleksi çabasında size güç sağlayacaktır.
-
Kendiniz hakkında olumlu düşünüp konuşun: Aşağılık kompleksinin getirdiği olumsuz his ve fikirler, kişinin kendisini tabiri caizse itip kakmasına yol açar. Bu da kişinin her ne olursa olsun kendinde kesinlikle bir kusur bulmasına ve kendi hakkında daima makus kelamlar sarf etmesine neden olur. Kendimiz hakkında olumlu düşünüp olumlu konuşmak, itimat hissini artıran bir diğer faktörüdür. Artan inanç duygusu, karşıdan gelen negatif his, niyet, telaffuz ve yargılarla uğraşta de size kuvvet sağlar.
- Olumlu bir etraf beraberinde olumlu hisler getirir: Bu süreçte tahminen de en son isteyeceğiniz şey, sizi daha da aşağı çeken olumsuz beşerlerle bir ortada olmaktır. Olumlu düşünen, konuşan ve bunu etrafına da yansıtıp herkesi aydınlatan beşerlerle birlikte olmak size çok daha yeterli gelecektir. Bu beşerler, olumlu davranışlarıyla sizin de olumlu taraflarınızı besleyerek daha uygun hissetmeye başlamanız konusunda size dayanak olacaktır.
- Kendiniz olun ve kendinizi geliştirin: Birilerinden ilham almak, birilerini örnek almak… Bunlar pek alışılmış zararsız davranışlardır; lakin bunların ötesine geçtiğinizi ve artık oburlarının benliğini yaşadığınızı düşünüyorsanız buna derhal son vermelisiniz. Oburlarının müsaadeden gitmeyi bırakıp kendi izinizin peşine düştüğünüzde, kendinizi bulmanız ve olduğunuz üzere kabul etmeniz kaçınılmazdır. Üstelik ferdî gelişiminizi de bu doğrultuda direktörüz daha mantıklı olacaktır. Öbürleri üzere yaşarken kendimize yaptığımız yatırımdan randıman alamayız, değil mi?
