Ay’a en son 1972 yılında ayak basılmış, astronotlar ile birlikte metal tüplerle Ay tabanından alınan toprak ve kaya örnekleri de Dünya’ya dönmüştü. Getirilen bu örneklerin kimileri üzerinde incelemeler yapılmak üzere açılırken, kimileri da o vakitten beri getirildikleri metal tüplerde korunmaya devam ediyor.
Numuneleri Dünya’ya getiren Apollo astronotları Eugene Cernan ve Harrison “Jack” Schmitt tahminen de bu örneklerin NASA’nın Johnson Uzay Merkezi’ndeki özel bir laboratuvarda 10 başkanlık idaresi boyunca saklanacağını düşünmemişti; lakin uzay ajansı, tüpün bozulmamış içeriğini koruyacak teknoloji ilerleyene kadar bekledi. Ve o örneklerden birisi, yarım asırlık bekleyişin akabinde kısa mühlet evvel açıldı.
Numuneden elde edilen bilgiler, bir sonraki Ay misyonu için değerli
Ay’dan Dünya’ya geldiği metal kabın içinde 50 yıldır kilitli olan ve insanlığın elinde kalan son Ay örneklerinden olan numune 73001 kısa bir müddet evvel açıldı. Numunenin açılmasına dair açıklamalarda bulunan NASA’nın Apollo numune küratörü Ryan Zeigler, “Cihazların daha düzgün olmasını bekliyorduk” halinde kaydetti.
Yeniden de varsayım edebileceğiniz üzere son derece az olan numunenin mührünü açma kararının isminden bilimsel merak ve teknolojik ilerlemeden daha fazlası bulunuyor. NASA, Ay’ bir sonraki beşerli misyon için güçlü Uzay Fırlatma Sistemi olan yeni bir megaroket inşa ediyor ve bu on yılın sonunda Ay’a, bilhassa de Ay’ın ‘karanlık’ tarafına ayak basmayı planlıyor. Bunun için de NASA, bu numunelerin yardımına gereksinim duyuyor.
Ay’dan hangi gazın sızdığını öğrenmek içinen iyişans
1969 ve 1972 yılları ortasında toplanan tüm ay örnekleri Ay’ın ekvatoruna yakın olan tarafından elde edilmişti. Lakin NASA, pahalı kaynaklar (hidrojen, oksijen ve buz gibi) aramak için farklı bir bölgeye yönelmeden evvel, Ay’dan hangi gazların sızdığını ve Apollo astronotları tarafından toplanan ekvator kayasında tam olarak ne olduğunu bilmek istiyor. Yani NASA’nın Güney Kutbu’nda neler keşfedilebileceğini ölçmesi ve bu yeni bölgedeki kaynakların ne kadar farklı yahut pahalı olduğunu karşılaştırması gerekiyor.
İşte tam olarak bu noktada da 50 yıldır mühürlü olan 73001 numunesinde biriken gazlar devreye giriyor. Mevzuya dair Zeigler, “Bu bize Ay’dan hangi gazın sızdığını öğrenmek için en güzel talihi veriyor” halinde kaydediyor.
