Biraz medyanın yarattığı hoşluk algısından ötürü, biraz da az görülmesinden ötürü mavi göz rengi, birden fazla beşere daha cazip gelmektedir. Ama birden fazla insan tarafından bilmiyor ki, mavi göz renginin kahverengi göze oranla dezavantajları bulunabilir. Gözleriniz ister mavi olsun ister kahverengi; göz renginiz ebeveynlerinizden aldığınız genetik miras tarafından belirleniyor ve kuşaktan nesile aktarılıyor. Lakin, bazen genetik varyasyonlar yahut atalarımızın geçirdiği genetik mutasyonlar şaşırtan sonuçlara yol açabiliyor.
Birçok insanın lise seviyesinde biyoloji dersinden edindiği bilgilerin de tesiriyle, mavi göz hakkında edindiği yanlış algılar vardır. Halbuki, göz rengimiz üzere anne babamızdan miraz kalan faktörlerin incelenmesine dair çok geniş bir bilim kısmı olan genetik, sanıldığı üzere kolay ve tekdüze bir bilim kısmı değildir ve göz renkleriyle de alakalı olmak üzere hakikat bilinen birçok yanlış vardır.
Bu yanlışlardan kimilerini gidermek isminde, mavi göz rengi ve mavi gözlü beşerlerle ilgili enteresan bilgileri içeriğimizde derledik.
Mavi göz rengi nasıl oluşur?
Tüm göz renkleri, gözün iris denilen renkli kısmındaki ‘melanin’ denilen bir pigmentin ölçüsüne bağlıdır. Yani, ”mavi ve yeşil gözlerde pigment yoktur” halindeki algı yanlıştır. Kahverengi gözlerde mavi gözlere oranla, irisin art katmanında hatta bazen ön katmanında, daha fazla melanin bulunur ki bu da gözün daha fazla ışığı emmesine sebep olarak göz rengini yoğunlaştırır. İris katmanlarında melanin bulunmayan gözler ise ışığı toplamak yerine dağıtır bu da daha fazla mavi ışık yansıtarak gözün renginin mavi görünmesini sağlar.
Bir çocuğun, göz rengi üzere genetik bilgilerini aldığı yer ebeveynlerinin kromozomlarıdır. Her bir ebeveynden gelen farklı genetik bilgiler, melanin ölçüsündeki farklılıkları da neden olur. Göz renginin belirlenmesine dair kromozomlarımız üzerinde de özel bir bölge vardır. Bu özel bölgelerde ise göz rengini belirlemeye yardımcı olan özel protein genleri vardır. Protein ölçüsü arttıkça melanin alımı da artar. Melanin alımı tek bir gen tarafından denetim edilse de başka genlerin de tesiri vardır. Münasebetiyle kahverengi göz rengine sahip ebevenynlerin mavi göze, mavi göz rengine sahip ebeveynlerin de kahverengi göze sahip çocukları olabilir.
Pekala ‘Mavi göz rengi sıhhatsiz olabilir’ tezi ne kadar hakikat?
Göz renginin, belli sıhhat meseleleriyle bağlantılı olup olmadığı araştırmacılar tarafından hala araştırılan bir mevzu lakin günümüze kadar elde edilen bilgiler doğrultusunda, mavi gözün sıhhat meselelerine daha yatkın olduğu düşünülüyor. Bunun temel nedeni ise melanin eksikliği görülüyor. Göz kanseri, şeker hastalığı, sarı nokta hastalığı ve işitme kaybı üzere hastalıklar mavi gözlü insanlarda daha fazla görülebildiği düşünülüyor.
Bu hastalıklara dair, mavi gözlü insanların endişelenmesi gereken rastgele bir katılık yok. Bilhassa, işitme kaybı ile mavi göz rengi ortasında bir ilişki kuramıyor olabilirsiniz. Bu bilgi yalnızca yüksek seslere maruz kalan açık renkli göze sahip insanların daha bariz halde işitme kaybına uğramasından oluşuyor.
Mavi göz rengi hakkında enteresan bilgiler:
- Dünya nüfusunun yalnızca %8’i mavi göze sahiptir.
- Mavi gözlü insanların ortak bir atası olabilir.
- Aslında hepimiz doğduğumuzda daha açık renk gözlere sahiptik.
- Kahverengi pigment olmasına karşın mavi pigment yoktur.
- Mavi gözler ışığa karşı daha hassasdır.
- Düşünülenin tersine mavi göz çekinik değildir.
- Mavi gözlü insanların alkolizm riski daha yüksektir.
- Mavi gözlüsünüz diye çocuğunuzun mavi gözlü olacağı algısı yanlıştır.
Dünya nüfusunun yalnızca %8’i mavi göze sahiptir.
Şayet mavi gözleriniz varsa, aslında hayli seçkin bir küme içerisinde yer alıyorsunuz. Kahverengi insanların birden fazla en azından bir sefer ‘keşke gözlerim renkli olsaydı’ diye düşünmüştür ve renkli gözlü beşerler çoğumuza daha alımlı gelir. Bunun sebebi tahminen de mavi gözün bu kadar az bulunmasıdır.
Ayrıyeten mavi gözlü beşerler en çok Kuzey Avrupa ülkelerinde görülür. Finlandiya ise %89 oranla en fazla mavi gözlü insan bulunan ülkedir.
Mavi gözlü insanların ortak bir atası olabilir.
Kopenhag Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmaya nazaran mavi göz renginin, yaklaşık 10 bin yıl evvel, Karadeniz Bölgesi’nde tek bir beşerde meydana geldiği kestirim edilen genetik bir mutasyon sonucu ortaya çıktığı düşünülüyor. Bu nedenle, Dünya’daki tüm mavi gözlü insanların, tek bir kişinin yarattığı genetik mutasyondan yani atadan geldiği düşünülüyor.
Aslında hepimiz doğduğumuzda daha açık renk gözlere sahiptik.
Bebekler doğduğunda göz renginin ileride ne olacağı bazen iddia edilemiyor zira bilhassa mavi göz rengi, en ender görülen göz renklerinden biri olmasına karşın bebeklerde hayli sık karşılaşılıyor. İnsan gözünün pigmenti, doğduğunda tam ölçüde olmadığı için birçok bebek normalinden daha açık göz rengiyle doğar. Melanin hormonu ise vakitle arttığından ötürü büyüdükçe birden fazla beşerde göz rengi yoğunlaşır.
Kahverengi pigment olmasına karşın mavi pigment yoktur.
Göz rengimizin, iris tabakamızdaki melanin hormonu ölçüsüne bağlı olduğundan bahsetmiştik. Mavi gözler, kahverengi gözler üzere rengini pigmentten almaz. Nasıl ki denizlerin mavi renkte görünme sebebi, gelen ışığı dağıtmasından kaynaklı, birebir durum mavi gözler için de geçerlidir.
Mavi gözler ışığa karşı daha hassasdır.
Araştırmalara nazaran iristeki melanin hormonunun, gözün gerisini güneşten gelen UV ışınlarından koruduğu düşünülüyor. Mavi gözler; yeşil ve kahverengi gözlerden daha az melanin bulundurmasından ötürü da fotofobi denilen ışık hassasiyeti daha çok görülür.
Düşünülenin tersine mavi göz çekinik değildir.
En genel yanlış algılardan birisi de mavi gözün, az sayıda beşerde bulunmasından ötürü çekinik bir gen olduğudur. Halbuki, mavi göz geni de kahverengi, yeşil üzere öbür renkte gözler yaratabilen tesirli bir gendir. Yani hasılı, kahverengi gözlü insanların da mavi gözlü çocukları olabilir.
Mavi gözlü insanların alkolizm riski daha yüksektir.
Bir bilim mecmuasının çalışmasına nazaran, mavi gözlü insanların alkole bağlılık geliştirmesinin ihtimali daha yüksektir. Araştırmada, mavi göz rengine ve alkolizme sahip Avrupalı ve Amerikalıların oranı, kahverengi gözlü beşerlerle kıyaslandığından daha fazla çıkmıştır. Fakat tekrar de buna dair bilimsel bir katılık yoktur.
Mavi gözlüsünüz diye çocuğunuzun mavi gözlü olacağı algısı yanlıştır.
Mavi gözün çekinik olmadığından da bahsetmiştik. Çoğumuz biyoloji derslerimizde çekinik – baskın gen olayını ve bu olayın 2 yine bağlı olduğunu öğrenmişizdir lakin aslına bakılırsa bir çocuğun göz renginin belirlenmesi bundan daha karmaşık zira göz rengi 2 tane genin tesiriyle değil 16 farklı genin tesiriyle belirleniyor. Hasılı, siz ve eşiniz mavi göz rengine sahip olsanız dahi çocuğunuzun kahverengi gözleri olabilir.
