Çeşidimize genetik benzerlik açısından en çok benzeyen iki primat tipi olan bonobolar ve şempanzeler, bizden yalnızca yaklaşık olarak %1,23 oranında farklılar. Bu büyük genetik benzerliğin çeşitler ortasındaki ortak noktaları nasıl etkilediği, daima yürütülen farklı araştırmalarla karşımıza epey değişik yollarla çıkıyor.
Yürütülen yeni bir araştırmada, bu duruma çok âlâ bir örnek olarak gösterilebilecek bir durum tespit edildi. Hem bonoboların hem de şempanzelerin kendi ortalarında ortak toplumsal faalyetlere başlamadan evvel ve faaliyeti sonlandırırken karşılıklı bakışmalar ve çeşitli irtibat sinyalleri ile bir nevi selamlaştıkları ve vedalaştıkları tespit edildi.
‘Yakınlık derecesi irtibatı etkiliyor’:
Çalışmada, bilhassa bonoboların irtibatlarının beşerlerle epeyce benzediği keşfedildi. Buna nazaran, bir bonobonun ortak bir faaliyete başlarken ve aksiyonları sonlandırırken kurduğu irtibat, karşısındaki bonobo ile yakınlık derecesine nazaran değişiklik gösteriyor.
Birbirleriyle oyun oynamak üzere pek çok toplumsal faaliyet öncesi ve sonrası gözlemlenen bu davranışlar, yakınlık derecesi azaldıkça ‘nezaketin arttığı ve mühletin uzadığı’ bir hal alıyor. Araştırmayı yürüten bilim insanlarından ve çalışmanın baş müellifi olan Raphaela Heesen bunu insanların yakın arkadaşları ile kurdukları bağlantıya benzetiyor ve durumu ”Âlâ bir arkadaşlayken, daha kısa giriş ve çıkış evreleri sergilediler ve çoklukla etkileşimin sonunda irtibat kurmadılar. Bunu günlük hayatımızdan da biliyoruz. Âlâ bir arkadaşla irtibat halindeysek, bu tıp bir nezaket sergilemiyoruz” kelamlarıyla açıkladı.
Kelam konusu selamlaşma hallerinin ortasında bakışmaların yanında birbirlerine dokunmak, el sıkışmak ve hatta baş başa tokuşturmak üzere davranışlar yer alıyor. Bonobolar %90 ve şempanzeler ise %69 oranında, bir irtibata başlarken birbirlerine ‘merhaba’ diyor. Vedalaşmada ise bu oranın daha yüksek olduğu belirtiliyor.
‘İletişimin temelinde karşılıklı mutabakat ve onay yer alıyor’
Araştırmacılar, kimi hayvan cinslerinin birbirleriyle selamlaştıklarının uzun vakittir bilindiğini lakin geçmiş araştırmalarda bunun daha çok bir cins ‘yükümlülük’ göstergesi olarak değerlendirildiğini söz ediyor. Yeni çalışma ise bunun sadece yükümlülük göstergesi olmadığını, birebir vakitte karşılıklı mutabakat ve onay içeren bir bağlantı olduğunu belirtiyor.
