Birçok insan, toplumu daha düzgün olacak biçimde değiştirmeye çalışır. Bu noktada karşılaşılan asıl zorluk ise büyük ölçekli bir değişim yaşanması en güzel tahlillere nasıl ulaşılacağıdır. Bahis üzerine yapılan yeni araştırmalara göreyse toplumsal değişimin, yararlı davranışlar ve siyasetler ortasındaki bağlantıya dayalı olması mümkün olabilir.
Maine Üniversitesi, Vermont Üniversitesi ve Laval Üniversitesi tarafından yürütülen kelam konusu araştırmada, toplumun büyük ve dönüştürücü bir toplumsal değişimi, bilhassa de giderek büyümekte olan iklim değişikli sıkıntısının üstesinden gelmek için gerekli olan toplumsal değişimi nasıl başarabileceği araştırıldı. Araştırmada elde edilen sonuçlara göreyse büyük ölçekli toplumsal değişime ulaşmak için hem davranış değişikliğinin hem de siyaset değişikliğinin gerekli olduğu; dahası bunların birlikte olması gerektiği ortaya çıktı.
Esaslı toplumsal değişiklik, gerçek siyaset ve davranış değişikliği ile mümkün olabilir
Araştırmacılar, iklim değişikliğinin tesirlerini azaltmak için maliyetli bir tedbir üzere, kümelere yarar sağlayan lakin siyaset takviyesi olmadan yayılmayan bir davranış üzerinde inceleme yaptılar. Şahısların kümeler halinde yaşadığı ve akranların faydalı davranışlarını benimsediği bir toplumu simüle eden epidemiyolojik ve evrimsel tekniklerin yenilikçi bir kombinasyonunu kullanan araştırmacılar, çok yüksek maliyetli olmaması kuralıyla hakikat şartlar verildiğinde viral olarak yayılabilen matematiksel bir model oluşturdular.
Hem küme içinde hem de global olarak davranışların yayılması, davranışı destekleyen ve yayılmasını kolaylaştıran kurumların gücü ve bu kurumların maliyeti üzere faktörleri benimseyenler ve benimsemeyenlerin dikkate alındığı model için çalışmanın müellifi olan Maine Üniversitesi’nden Timothy Waring, “Modelimiz eşsiz zira davranış değişikliği ve siyaset değişikliğini tek bir sistemde birleştiriyor ve bizi toplumsal değişim hakkında daha güçlü bir biçimde düşünmeye teşvik ediyor. Büyük ölçekli toplumsal değişim yalnızca siyaset yahut davranış değil, tıpkı vakitte her ikisini birleştiren destek edici sistem ile yeni bir benliğin ortaya çıkmasıdır. Bu, ‘yeni bir davranış ve siyaset modeli nasıl yayılır?’ üzere yeni sorular sormamıza imkan sağlıyor” tabirlerini kullanıyor.
Esaslı bir değişim için hem davranışsal hem de politik değişimin gerekli olduğunun vurgulandığı çalışmada, her ikisinin de tek başına değişim için kâfi olmadığı; lakin buna karşılık siyaset değişikliğininçok daha kritik olduğu söz ediliyor. Bazen yararlı davranışın çok fazla yayılabileceğini gözlemleyen araştırmacılar; davranışın, destekleyici siyasete sahip kümelerin ötesine yayılmasının kimi durumlarda algılanan başarıyı azaltabileceğini ve siyasetin yayılmasını yavaşlatabileceğini, böylelikle genel olarak yararlı toplumsal değişimi sınırlayabileceğinibelirtiyor.
Araştırma, büyük ölçekli bir değişim için ne vakit neye odaklanmamız gerektiğini anlamaya yardımcı olabilir
Bununla birlikte bu simülasyon, hem aşağıdan üste viral davranış yayılımını hem de üstten aşağıya siyaset değişikliğini içeren projelerin, iklim değişikliği üzere büyük sürdürülebilirlik meseleleri için en âlâ tahlil çeşidi olabileceğini öne sürüyor. Buna nazaran bu üslup projeler değerli bir örnek teşkil ediyor ve büyük değişiklikleri tetiklemek ismine kümeler ortasında daha kolay bir biçimde yayılabiliyor.
Bahse ait olarak, “Örneğin, bir devletin kasabalara yarar sağlayacak yeni bir organik kompostlama maddesine iştiraki yaymak istediğini varsayalım” biçiminde kaydeden Waring, “Sistemin çalışması için toplanan atıkların büsbütün organik gereç olması gerekir. Lakin saf organik atıklara katkıda bulunmak haneler için uğraş gerektirir, bu nedenle davranış kendi kendine gelişmez. Bu, siyaset uygulaması için yaygın bir sıkıntıdır. Lakin kasabalar deney yaparsa davranışı desteklemeye ve yaymaya yardımcı olan sistemlerle, başarılı kent programları, hane halkı katkılarıyla birlikte kentler ortasında yayılabilir ve bu da tesirli, büyük ölçekli değişimle sonuçlanır.” sözlerini kullanıyor.
Öte yandan çalışmanın baş müellifi olan Vermont Üniversitesi’nden Laurent Hébert-Dufresne ise “Modelimiz, yeni tahlillerin ölçeklenebilmesi için aşağıdan üste ve üstten aşağıya tesirlerin nasıl dengeleneceğini anlamaya yardımcı olabilir. Örneğin, olağanlaştırmak için tüm ülkede kompost yapma üzere bir davranışı ne vakit teşvik etmemiz gerektiğini ve bunun yerine kompostlaştırmanın potansiyel yararlarını göstermek için mahallî, uygun finanse edilen bir pilot projeye ne vakit odaklanmamız gerektiğini belirlememize yardımcı olabilir.” halinde kaydediyor
Bu çalışma aslında özünde, büyük bir toplumsal değişim ve daha yeterli bir dünya için sırf ‘kararlar alınmasının’ ya da bireylerin tek başlarına adımlar atmasının kâfi olmayacağını söylüyor. Örneğin ülkemizde başlatılan ‘sıfır atık’ kampanyası, beraberinde ‘ücretli market poşeti’ üzere uygulamaları getirmişti.
Fakat bilinçlenmemiş ve plastik kullanımını hayatın her alanında azaltmayan bir toplumda, araştırmadan da anlayacağımız üzere bu cins adımların pek de bir değeri bulunmuyor. Bu noktada tüm bireylerin ve kurumların üstlerine düşen sorumlulukları alıp kendilerini bu alanlarda eğiterek birlikte hareket etmesi gerekiyor.
